Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK koordinasyonunda düzenlenen 7. Ulusal Kutup Bilimleri Sempozyumu ve 3. Kutup Şenliği, Yıldız Teknik Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleştiriliyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, etkinliğin açılışındaki konuşmasında, sahip olduğu eşsiz doğası ve ekolojik yapısıyla kutupların; jeoloji, tıp, astronomi, iklim, canlı bilimleri gibi birçok alanda yürütülen bilimsel çalışmalar için eşsiz bir laboratuvar vazifesi gördüğünü söyledi. Zengin yer altı kaynaklarına ve tatlı su rezervlerine ev sahipliği de yapan bu coğrafyanın, dünyanın geleceğinde söz sahibi olmak isteyen ülkelerin ilgisini ve dikkatini çektiğini belirten Kacır, "Kutup bölgeleri içinde Antarktika farklı bir öneme sahip. 1800'lü yıllarda keşfedilen, uğruna hiç savaşılmamış, barışa ve bilime adanmış olan Antarktika, 1959 yılında imzalanan Antarktika Anlaşması ile korunmakta ve yönetilmekte. Kadim medeniyetimizin Antarktika'ya ilgisi ise 16. yüzyıla kadar uzanmakta. 1500'lü yılların başında büyük Türk Denizcisi Piri Reis'in haritalarında yer alan Antarktika'daki bilimsel çalışmalarımız, 1960'lı yıllarda uluslararası iş birlikleri çerçevesinde hızlandı. Bugün Antarktika'da yer alan Karaali Kayalıkları'nda, İnan Tepesi'nde ve Tilav Buz Dili'nde Türk bilim insanlarımızın adları yer alıyor." diye konuştu.
"116 Türk bilim insanının kutup bölgelerinde araştırma yürütmesine imkan sağladık"
Kacır, dönemin koşulları içinde kıymetli Türk hocaların çalışmalarını başka ülkelerin bilimsel araştırma projeleri çatısı altında gerçekleştirebildiğine işaret ederek, şunları kaydetti: "Milli Teknoloji Hamlesi vizyonumuz doğrultusunda ülkemizin kritik teknolojileri geliştirebilmesini, özgün ve yenilikçi bilimsel çalışmalar üretme kabiliyetini güçlendirmesini amaç edindik. 2017'den itibaren Sayın Cumhurbaşkanımızın himayelerinde Ulusal Kutup Bilim Seferleri düzenleyerek bilim insanlarımızın araştırmalarına öncü oluyor, ülkemizin kutup bölgelerindeki varlığını perçinliyoruz. Bugüne dek Antarktika'ya 7, Arktik'e 3 sefer düzenleyerek 116 Türk bilim insanının kutup bölgelerinde araştırma yürütmesine imkan sağladık. Bu gayretler neticesinde 252 bilimsel çıktı üretildi."
"Her yıl düzenlediğimiz ve bugün bizlerin bir araya gelmesine vesile olan Kutup Sempozyumları ile bilimsel seferlerimizin sonuçlarını değerlendiriyoruz." diyen Bakan Kacır, şunları vurguladı: "Ayrıca Milli Teknoloji Hamlesi vizyonuyla geliştirdiğimiz yerli ve milli teknolojilerimizi de Antarktika'da test etme imkanı buluyoruz. Antarktika ve Arktik belki de dünyanın en sert iklim koşullarına sahip bölgeleri. Bu zorlu iklim koşullarında ASELSAN'ın ürettiği telsizler ve telsiz röle istasyonları ile bilim insanlarımızın uzun mesafelerde sağlıklı bir iletişim kurabilmelerini sağladık. TÜBİTAK SAGE'nin üretmiş olduğu ısıl pil ile olası acil durumlarda enerji ve ısı ihtiyacını karşıladık. Yerli İHA'larımız en zorlu koşullarda bilim insanlarımızın çalışmalarını kolaylaştırdı. HAVELSAN tarafından temin edilen yerli üretim küresel konumlandırma sistemi ve TÜBİTAK RUTE tarafından sağlanan sismometreyle bilimsel çalışmalara destek olduk." Türk bilim insanlarının yerli tekstil firmalarının ürettiği özel kıyafetlerle seferlerini başarıyla gerçekleştirdiğini ifade eden Kacır, "Ülkemizin sınırlarını aşarak Antarktika'ya kadar ulaşan yerli ve milli teknolojilerimiz, bu zorlu koşullardaki testi de şükür ki başarıyla geçiyor. Bu başarı Milli Teknoloji Hamlesi'ne gönül veren Türk bilim insanlarının, mühendislerin, teknisyenlerin alın terinin, akıl terinin bir sonucu. Kazanımlarımız bunlarla sınırlı değil. Uluslararası arenada 20'den fazla ülkeyle iş birliği yaparak dünya bilim camiasında saygın bilimsel çalışmalara imza attık. Bu çalışmalar sayesinde Avrupa Kutup Kurulu, Antarktika Araştırmaları Bilimsel Komitesi, Ulusal Antarktika Programları Yürütücü Konseyi gibi kuruluşlara tam üyelik sürecini de başarıyla tamamlamış olduk. Antarktika Anlaşması Çevre Koruma Protokolü'ne ülke olarak taraf olduk. Antarktika'da ülkemizin önceliğinin, kıtanın eşsiz ekosisteminin daima korunması ve bilimsel araştırmaların yürütüldüğü bir bölge olarak kullanılması olduğunu dünya kamuoyuyla paylaştık." dedi.
Bakan Kacır, Antarktika'nın Horseshoe Adası'nda kurulması planlanan Türk Bilimsel Araştırma Üssü ile ilgili ön çalışmaları tamamladıklarını aktararak, yakın bir gelecekte bu üssü hayata geçirerek bilim insanlarının hizmetine sunmayı amaçladıklarını söyledi. Türk Bilimsel Araştırma Üssü'nün kurulması ve tüm kıymetli bilimsel çıktılarla birlikte, gözlemci ülke konumunda olunan Antarktika Anlaşmalar Sistemi'nde asli üyeler arasında yer almayı hedeflediklerini belirten Kacır, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bakanlığımızın öncelikli hedeflerinden biri de çocuklarımızın ve gençlerimizin bilimle erken dönemde tanışmaları. Geleceğimizi çocuklarımıza ve gençlerimize emanet edeceğiz. Onlara yapılacak yatırımın hem geleceğe hem de aslında bugüne yapılan bir yatırım olduğunun farkındayız. Gerçekleştirdiğimiz Kutup Şenlikleri, Kutup Araştırma Projeleri ve İklim Değişikliği Araştırma Projeleri Yarışmaları ile her eğitim düzeyinden öğrencimizi bilimle buluşturuyoruz. Onları kutup bilimleri ve iklim değişikliği alanlarında proje üretmeye teşvik ediyoruz. Bu yıl Antarktika ve Arktik'e düzenlediğimiz seferlere lise öğrencileri, Kutup ve İklim Değişikliği Araştırma Projeleri yarışmalarında birinci olan öğrencilerimiz de katıldı. Böylece onların kutuplardan saha çalışmalarıyla deney yapmalarına imkan sağladık.
“Cumhuriyet'imizin 100. Yılında Kutuplarda Bilim Temalı Resim Yarışması gençlerimizin zihin ve hayal dünyasında bir yolculuğa çıkmasına vesile oldu”
Gençlerimizi kutup araştırmaları alanında sadece bilimle değil, elbette sanat çalışmalarıyla da destekliyoruz. Bu yıl düzenlediğimiz Cumhuriyet'imizin 100. Yılında Kutuplarda Bilim Temalı Resim Yarışması da gençlerimizin zihin ve hayal dünyasında bir yolculuğa çıkmasına vesile oldu. Gençlerimizin gözünden kutup bölgelerini ve bilimsel çalışmalarımızı görmemize imkan sağlayan bu yarışmaya 81 şehrimizden 3 bin 400'e yakın başvuru aldık."
"Önümüzdeki 13 yıl için bir yol haritası olan Ulusal Kutup Bilim Stratejisi'ni kamuoyu ile paylaşıyoruz"
2017'den bu yana Kutup araştırma çalışmalarına bütüncül ve sistematik bir yaklaşım kazandırmak üzere önemli adımlar attıklarını dile getiren Bakan Kacır, şöyle devam etti: " Öncelikle ilk Ulusal Kutup Bilim Programı'mızı 2018-2022 dönemi için hayata geçirdik. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'nde Kutup Araştırmaları Enstitümüzü kurarak çalışmalarımızı kurumsal bir çatı altında topladık. Bugün de önümüzdeki 13 yıl için bir yol haritası olan Ulusal Kutup Bilim Stratejisi'ni kamuoyu ile paylaşıyoruz. Bu strateji doğrultusunda gerçekleştireceğimiz projelerle kutup araştırmaları alanında bilimsel verilerin nicelik ve niteliklerini yükseltecek, Türkiye'nin uluslararası arenadaki bilim misyonunu ve konumunu güçlendireceğiz."
"Kutup Bilimleri Ansiklopedisi temel bir kaynak vazifesi görecek"
Ulusal Kutup Numune Arşivi'ni ve Ulusal Kutup Veri Merkezi'ni Türkiye'ye kazandıracaklarını anlatan Kacır, "Kutup bilimleriyle ilgili akademik ve popüler yayınların artırılmasını teşvik edeceğiz. Bu etkinlikle kutup bilim çalışmalarımız için iki önemli gelişmeyi daha kamuoyuyla paylaşıyoruz. Kutup Bilimleri Ansiklopedisi ile ülkemiz kutup literatüründe terim birliğini sağlayacak ve zorlu coğrafyanın gizemlerini paylaşacak önemli bir katkıya hep birlikte imza atıyoruz. Kutup bölgesinde yaşayan canlılardan, bölgenin jeolojisine, atmosfer yapısından coğrafi özelliklerine, 500'den fazla maddenin yer aldığı bu eser kutup çalışmalarına ilgi duyan herkes için temel bir kaynak vazifesi görecek.” dedi.
“Turkish Journal of Earth Sciences Kutup Bilimleri Özel Sayısı Atok Karaali anısına”
Bakan Kacır “Ülkemizin saygın dergilerinden Turkish Journal of Earth Sciences bu sayısını kutup bilimleri temasına ayırmış oldu. Antarktika'ya ilk ayak basan Türk bilim insanımız Atok Karaali'nin anısına ve mirasına adanan bu sayı ile Türk araştırmacıların kutup bölgelerine yaptığı 50 yıllık katkıları onurlandırıyor ve anımsıyoruz." ifadelerini kullandı.
“Çözüm bulunması için bu etkinlik çok kıymetli”
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, konuşmasında “Hem ülke olarak, hem bölge olarak hem de küresel olarak olağan dışı bir dönem yaşıyoruz. Daha düne kadar 20 derecelik sıcaklık vardı, bugünse yoğun bir yağmur… Yağmur yağınca inşallah afet olmaz diyoruz. Ama sadece temenni etmek yerine bu duruma bir çözüm bulunması noktasında da bugünkü toplantı gerçekten çok çok kıymetli.” ifadeleriyle etkinliğin önemine vurgu yaptı.
“Sürece bakıldığında bir çevresel olay, bir iklim olayı gibi gözükse de; bunun etkisine baktığımız zaman hem ekonomik anlamda, hem toplumsal anlamda hem de jeopolitik anlamda etkilerini görüyoruz. Hem de bunun beraberinde getirmiş olduğu birçok güçlüğü; gıda arz güvenliği, enerji arz güvenliği, su arz güvenliği, iç göç ve bunların beraberinde getirdiği ekonomik etkileri hep beraber gözlüyoruz. Ne yazık ki geleceğe doğru baktığımız zaman bu çok daha artarak devam edecek.” diyen Mandal, “Dubai'de devam eden COP28 İklim Zirvesi’nde de bu konular hükümetler boyutunda konuşuluyor. Anahtar kavram bilim ve teknoloji. Bilim orta ve uzun vadede çözüm bulmayı tercih eder ama şu anki ihtiyaçlar noktasında bilim ve aciliyeti eş zamanlı konuşuyoruz. O yüzden 7 yıldır devam eden sempozyumlarımız bu anlamda çok kıymetli.” değerlendirmesinde bulundu.
“2050 yılında yaz aylarında Arktik tarafında deniz buzu göremeyeceğiz”
Prof. Dr. Mandal, “Konu nereden Antarktika'ya geliyor diye sorarsanız; çünkü burada yaşananların etkilerini yakın coğrafyamızda çok daha hızlı görebiliyoruz. Sadece bir yıl içerisinde Antarktika’da bir önceki yıla göre eylül ayı karşılaştırıldığı zaman ki deniz buzunun en fazla olduğu dönem; Antarktika'da bir önceki yıla göre neredeyse Mısır kadar bölgenin azaldığını görüyoruz. Arktik kısma baktığımız zaman da şu an olması gerekenden yüzde 72 daha az ve senaryo şunu söylüyor: 2050 yılına gelindiği zaman yaz aylarında Arktik tarafında deniz buzu göremeyeceğiz. Bu ne demek? Bu, ekosistemimizi nasıl etkileyeceğini daha da karmaşık hale getireceğini tahmin etmek güç değil. Gıda, su, enerji, arz güvenliği, ekonomik ve göç etkileri çok daha artacak.” diye konuştu.
“Eylül ayı geçtiğimiz yüzyılın en sıcak eylül ayıydı. 2023 yılında yılın dört ayı ortalamaların üzerindeydi.” hatırlatmasında bulunan Mandal, “Bu nedenlerle burada bulunan arkadaşlarımızın, özellikle genç arkadaşlarımızın, öğrencilerimizin ve öğrencilerimizi derken sadece üniversite öğrencilerimiz değil, lise öğrencilerimizin de bu sürece olan ilgisi önemli. Öğrencilerimizin bununla ilgili sorumluluk alıyor olmalarını biz çok kıymetli buluyoruz. Ve TEKNOFEST kapsamında yakın zamanda başlatmış olduğumuz iklim ve aynı zamanda kutup araştırmaları yarışmalarına olan ilgi de bu gençlerimizin emeğinin katkısının bir göstergesi.” dedi.
Mandal sempozyumun önemine “Bu projeyi Cumhurbaşkanlığımızın himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın uhdesinde ve TÜBİTAK koordinasyonunda gerçekleştiriyoruz. Sempozyum esasında bizim her yıl Antarktika’ya ve Arktik’e düzenlediğimiz Ulusal Kutup Bilim Seferleri sonrasında edinilen bulguların paylaşıldığı bir ortam. Sadece burası bir farkındalık değil, aynı zamanda elde edilen deneysel araştırmaların paylaşıldığı bir sempozyum. 80 kadar bildirinin ve sunumun yapılacağı 100 kadar politikanın oluşturulacağı bir etkinlik. “ ifadeleriyle dikkat çekti.
“Ülkemizin güçlü bilim potansiyelini bu bölgelere taşıyarak uluslararası bilim camiasına özgün ve katma değeri yüksek çalışmalarla katkı sunması için çabalıyoruz”
TÜBİTAK MAM Başkanı ve KARE Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy da konuşmasında her ne kadar bizden on binlerce kilometre uzakta olsalar da, Arktik ve Antarktika olmak üzere, kutup bölgelerinin gezegenimizin doğal döngüleri ve dolayısıyla insan yaşamı için oldukça kritik öneme sahip olduğunu kaydetti.
“Son yıllarda sıklıkla şahit olduğumuz seller, kuraklıklar, sıcak hava dalgaları ve ani sıcaklık değişimleri gibi ekstrem hava olayları artık iklim değişikliğinin göz ardı edilemeyecek bir boyutta olduğunu gözler önüne sermektedir. “ diyen Özsoy, “Bizler de bu konuda çözümün bir parçası olmak adına kutup bölgelerinde araştırmayı yapmayı kendimize görev biçerek, buralara düzenlediğimiz bilim seferleriyle bu konularda geleceğimizin aydınlatılmasına katkı sunmak istiyoruz. Aynı zamanda ülkemizin güçlü bilim potansiyelini bu bölgelere taşıyarak uluslararası bilim camiasına özgün ve katma değeri yüksek çalışmalarla katkı sunması için çabalıyoruz.” İfadelerini kullandı.
“Türkiye olarak kutup bölgelerinin geleceğinin tartışıldığı toplantılarda aktif bir katılımcı olarak katkı sağlama amacı gütmekteyiz”
Prof. Dr. Özsoy, “Ulusal Kutup Araştırmalarının 2017 yılında Sayın Cumhurbaşkanımızın himayeleri ile başlaması, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın uhdesinde olması hem bu işe ülke olarak verilen değerin ve önemin bir sembolü olmuş, hem de kutup araştırmaları faaliyetlerinin büyük bir ivme kazanmasına olanak sağlamıştır. Gerek katıldığımız uluslararası toplantılarda, gerekse Türkiye’nin mercek altına alındığı makalelerde Türkiye’nin kutup araştırmaları konusundaki yükselişi dikkat çekmekte ve takdir toplamaktadır. Türkiye olarak kutup bölgelerinin geleceğinin tartışıldığı toplantılarda, yalnızca bir gözlemci olarak değil, aktif bir katılımcı olarak katkı sağlama amacı gütmekteyiz. Başta, Sayın Cumhurbaşkanımız, Sayın Bakanımız olmak üzere, Sayın TÜBİTAK Başkanımız, Sayın TÜBİTAK Başkan Yardımcımız ve TÜSSİDE Müdürümüz, Sayın BİTO Başkanımız ve bu yolda bizi destekleyen herkesi, mahcup etmemek adına var gücümüzle çalışıyoruz.” diye konuştu.
Cumhuriyetimizin 100. Yılında Kutuplarda Bilim Temalı Resim Yarışması
Konuşmasının ardından Bakan Kacır, "Cumhuriyetimizin 100. Yılında Kutuplarda Bilim Temalı Resim Yarışması"nda dereceye girenlere ödüllerini takdim etti.
İlkokul, ortaokul ve lise kategorileri üçüncüleri Asel Keskin, Kasımcan Arıkanoğlu ve Belinay Başar’a fotoğraf makinesi ve TÜBİTAK kitapları takdim edildi.
İlkokul, ortaokul ve lise kategorileri ikincileri Esma Koca, Berra Kaplan ve Zeynep Topçu’ya tablet ve TÜBİTAK kitapları takdim edildi. İlkokul, ortaokul ve lise kategorileri birincileri Elif Mina Taşocak, Ceylin Ebcim ve Rümeysa Suna Öcal’a ise bilgisayar ve TÜBİTAK kitapları verildi.
Bakan Kacır’a 60 Milyon Yaşında Kayaç Hediyesi
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’a 60 milyon yaşında özel bir kayaç hediye etti. Mandal, “2017 yılında düzenlenen Birinci Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında ülkemizin araştırma kampının bulunduğu 68 güney enleminde yer alan Horseshoe adasından bilimsel çalışmalar için kayaç örnekleri alınmıştı. Sayın Bakanımıza takdim ettiğimiz bu kayaç, bölgedeki en geç magmatik aktiviteyi temsil eden çoğunlukla piroksen ve plajiyoklaz minerallerinden oluşan gabro kayacıdır. Tüm analizleri tamamlanmıştır.” ifadeleriyle hediyenin önemine açıklık getirdi.
7. Ulusal Kutup Bilimleri Sempozyumu ve 3. Kutup Şenliği, iki gün sürecek.
Kutup Bilimleri Ansiklopedisini incelemek için:
https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/kutup/
Ulusal Kutup Bilim Stratejisi için:
https://tubitak.gov.tr/sites/default/files/26720/11233f_tubitak_strateji_belgesi.pdf
https://tubitak.gov.tr/sites/default/files/26720/11233k_tubitak_strateji_belgesi.pdf
04.12.2023