15
TÜBİTAK
T ü r k i y e B i l i m s e l v e T e k n o l o j i k A r a ş t ı r m a K u r u m u
Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Direktörü
Akademisyen Lev M. Zelenyi, Türkiye ile uzayın keşfi konu-
sunda daha geniş alanlarda da işbirliği yapma arzu ve isteği
içerisinde olduklarını söyledi.
Anlaşma, Antalya Saklıkent Bakırlıtepe mevkiinde kurulu
olan RTT150 teleskobunun kullanım şartlarını ve ortak uzay
araştırmalarını kapsıyor. Anlaşmaya göre, en çok üç yıllık bir
geçiş dönemi olacak ve bu dönemde Türk tarafı, teleskobun
kullanım zamanının yüzde 55’ini, Rus tarafı da yüzde 45’ini
alacak. Böylece Türk tarafının teleskop kullanım zamanı yüz-
de 15 artmış olacak.
X Işını Uydusu
Önümüzdeki üç yıl içerisinde Rus-Alman ortaklığında bir
X-ışını uydusunun (Spektrum Röntgen Gama-SRG) uzaya
fırlatılması planlanıyor. Anlaşmaya göre uzaydaki X-ışını kay-
nakları gözlemlenecek ve ortak çalışmalar yürütülecek. An-
talya Bakırlıtepe’de bulunan RTT150 teleskobu X-ışını yayan
kaynakların optik olarak gözlenmesinde destek verecek. Bu
dönemde zaman paylaşımı yarı yarıya olacak.
Uydunun tüm evreni
tarayarak keşfedeceği X-
ışını kaynaklarının optik
özellikleri RTT150 teles-
kobu ile takip edilerek
araştırılacak. SRG uydu-
sunun keşfedeceği X-ışını
kaynaklarının yüzde 2’si
Türk tarafına (TÜBİTAK)
verilecek ve ilaveten yüz-
de 2’lik bir dilimi üzerinde
de Rus ortaklarla işbirli-
ği yapılarak araştırmalar
yürütülecek. Ayrıca sı-
nırlı sayıda parlak X-ışını
kaynakları üzerinde Rus
ve Türk bilim adamları
tarafından optik dışında
(X-ışını ) modellemeler
yapacaklar.
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ve RTT150 Teleskobu
Ülkemizdeki en büyük optik teleskop olan RTT150 teles-
kobu (RussianTurkish Telescope) Rusya ile Türkiye arasında
1995 yılında imzalanan bir protokol çerçevesinde 1998 yı-
lında kuruldu ve ilk ışık Eylül 2001'de alındı. Protokol üyeleri,
TÜBİTAK, Kazan Devlet Üniversitesi ve Rusya Bilimler Aka-
demisi Uzay Araştırmaları Enstitüsü'dür. St. Petersburg'da-
ki LOMO fabrikasında yapılan ve Özbekistan'da Maidanak
Gözlemevi'nde de bir eşi bulunan RTT150, Ritchey-Chrétien
optik sistemine sahip, Cassegrain ve Coude odaklarında ça-
lışılabilen bir teleskoptur.
Projenin hayata geçtiği tarihten itibaren, RTT150 telesko-
bu ile yapılan gözlem ve araştırmalarla evrenin derinlikleri-
ne ulaşılmaya çalışıldı, uzak gökadalar, ötegezenler, karanlık
madde, karanlık enerji, gama ışını patlamalarının ve yıldız
patlamalarının izlenmesi ve Dünya’ya yakın geçen asteroit-
lerin takibi gibi güncel konularda pek çok proje üretildi ve
elde edilen sonuçlar dünyanın saygın dergilerinde yayınlan-
dı ve insanlığın hizmetine sunuldu.
