108Y222
Arap-Avrasya Kıtasal Çarpışma
Kuşağındaki Tektono-Magmatik
İşlemler ve bunların Jeodinamik Önemi
Uluslararası Proje (İkili İşbirliği - Rusya)
Proje Yürütücüsü İletişim Bilgileri
Doç. Dr. Mehmet KESKİN
212 473 70 70 - 17887
Bu proje ile Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki
volkanik kayaçların kimyalarındaki zamana bağlı
değişimlerden ve modelleme çalışmalarından
elde edilen bulguların değerlendirilmesinden
yola çıkılarak, söz konusu tektonik hareketler ve
yaygın volkanizmanın manto derinliklerindeki itici
gücünün ne olduğu, magmaların nasıl ve neden
geliştikleri araştırılmış ve sonuçta daha önce ileri
sürülmeyen bir modele ulaşılmıştır.
Türkiye’nin Doğusu
ve Çevresindeki Genç
Volkanizma, Aktif Tektonik
ve Depremselliğin
Jeodinamik Nedenleri
İstanbul Üniversitesi
Doç. Dr. Mehmet KESKİN
Prof. Dr. Şengül Can GENÇ
Yrd. Doç. Dr. Namık AYSAL
Doç. Dr. Mehmet Sinan ÖZEREN
Ülkemiz, gezegenimizin en büyük levhalarından olan Avrasya ve Afrika’nın halen
çarpışmaya devam ettiği bir levha sınırında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi,
kıtasal çarpışmanın gerçekleştiği bölgedir. Bölgede sıkça görülen depremler,
levhaların halen şiddetle birbirini sıkıştırdığını belgelemektedir. Halkımızın çoğunun
henüz farkında olmadığı bir diğer risk ise şu an için suskun duran volkanlardır.
Çalışmalarımıza göre kıtasal çarpışma sonrasında geçmişte büyük bir okyanus
olan Neotetis’in tabanı, bölgenin altında dikleşerek kırılmış, koparak astenosferik
mantoya gömülmüş ve böylece sıcak astenosferik manto açılan hacme doğru
hareket edip sığ derinliklere (38-55 km) kadar yaklaşmıştır. Gerek bölgenin deniz
altından yükselerek 2 km.’lik yüksek bir plato şeklinde ortaya çıkması ve gerekse
bölgenin 2/3’ünü kaplayan volkanların püskürmeleri, Doğu Anadolu’nun bu sıra
dışı jeodinamik konumunun bir sonucudur. Bölgede bulunan büyüklü küçüklü
volkanların bir bölümünün halen aktif oldukları kabul edilmektedir ve gelecekte
patlama riskleri vardır. Bu projenin temel amacı, bölgedeki volkanların ayrı ayrı
püskürme hikayelerini, kronolojilerini ve derindeki magmatik ve jeodinamik
işlemler ile ilgisini araştırmaktır. Projenin sonuçları, jeodinamik modelleme
sonuçları ile bir araya getirilerek, çalışma sonunda “Tetis konveksiyon hücresini”
kapsayan yeni bir model ortaya çıkarılmıştır. Bu modele göre, güneyde süper
Afrika manto sorgucundan kuzeye doğru akan astenosferin üzerindeki Arabistan
levhasını sürüklemesi ve Ege’deki dalan Akdeniz tabanının çekilmesinin ortak
etkisi, bölgedeki tüm tektonik deformasyonlar, volkanizma ve depremsellikten
sorumludur.
MTA, DSİ, üniversiteler ve enstitülerin yerbilimleri ile ilgili bölümleri gibi kamu
kurumları, madencilik sektörü, petrol aramaları, doğal afetler ile ilgili kuruluşlar
Proje Sonuçları ile İlgili Olabilecek Sektör, Kurum ve Kuruluşlar
Rus Bilimler Akademisi
İşbirliği Yapılan Diğer Kuruluşlar
Projenin Amacı ve Önemi
