EUREKA

EUREKA Nedir?

EUREKA, Avrupa ülkelerindeki sanayi ve araştırma kuruluşlarının dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artıracak ileri teknolojilerin, ürünlerin ve hizmetlerin araştırılması ve geliştirilmesini, ülkeler arasında ortak projeler oluşturulmasını ve yürütülmesini teşvik etmek için kurulan bir uluslararası işbirliği platformudur.

EUREKA, 1985 yılında Türkiye’nin de içinde bulunduğu 18 Avrupa ülkesi ve AB Komisyonu tarafından kurulmuştur. Zaman içerisinde EUREKA ağının etkisinin ve işlevselliğinin artmasıyla EUREKA programına üye ülkelerin sayısı, Avrupa dışından ülkelerin de bu ağa katılabilmeleriyle birlikte Kanada, Güney Kore, Güney Afrika, Singapur ve Brezilya gibi ülkelerin katılımlarıyla artarak 48’e yükselmiştir.

EUREKA Araçları Nelerdir?

EUREKA bünyesinde farklı ihtiyaçlara karşılık verecek şekilde çeşitli araçlar bulunmaktadır. 

1. EUREKA Network Projeleri
2. Eurostars 
3. EUREKA Kümeleri
4. EUREKA Tamamlayıcı Faaliyetleri

Bu araçlardan herhangi bir tanesi aracılığıyla yapılan proje başvuruları desteklenmeye değer görülmesi halinde ulusal fonlar tarafından desteklenmektedir. Ulusal kurallarla uluslararası işbirliği imkanı tanıyan platformun en önemli özelliklerinden bir tanesi konu güdümü olmayan (bottom-up) çağrılar açmasıdır.

Yalnızca Eurostars Programı kapsamında Avrupa Komisyonu tarafından başarı ile tamamlanan projeler için ülkelere proje bütçesinin %25’ine kadar geri ödeme yapılmaktadır.

Sanayi–Sanayi Ar-Ge ve İnovasyon Uluslararası İşbirlikleri için EUREKA Programı kapsamında yürütülen araçlara ülkemiz sanayi kuruluşlarının katılımı mümkün olabilmektedir. EUREKA ağı ile uluslararası işbirlikleri oluşturulurken, projeler ulusal kaynaklarla desteklenmektedir. TÜBİTAK, EUREKA Network ve küme araçlarına yapılan başvuruların süreçlerini TEYDEB 1509 – Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı doğrultusunda yürütmektedir. Eurostars projeleri ise 1709 Destek Programı kapsamında desteklenmektedir. EUREKA projelerine katılan büyük ölçekli firmaların projelerine %60 oranında, KOBİ’lere ise %75 oranında hibe destek sağlanmaktadır.

1. EUREKA Network Projeleri

EUREKA'nın destek mekanizmalarından biri olan EUREKA Network Projeleri, pazara yakın yenilikçi Ar-Ge projelerinin ulusal kaynaklarla desteklendiği bir uluslararası işbirliği aracıdır. Bu program kapsamında, ülkemizden en az bir kuruluşun, EUREKA üyesi 50’ye yakın ülkeden en az bir ortakla konsorsiyum oluşturarak başvuru yapması gerekmektedir. EUREKA Network Projeleri için herhangi bir konu sınırlaması bulunmamakta olup, geniş bir inovasyon yelpazesini kapsayacak şekilde çok çeşitli sektörlerde proje başvurusu yapılabilmektedir.

EUREKA Network Projeleri, farklı çağrı türleri üzerinden başvuruya açılabilmektedir:

Sürekli Açık Çağrılar (bottom-up open calls): Belirli bir kapanış tarihi bulunmaksızın, yıl boyunca başvuru yapılabilen çağrılardır. Herhangi bir tematik sınırlama olmaksızın, uygun ortaklarla yapılan işbirlikleri bu kapsamda desteklenebilir.

Tematik Çağrılar: Belirli bir konu veya sektöre (örneğin, uygulamalı kuantum teknolojileri, hafifletme, afetlerde dirençlilik vb.) odaklanmış sınırlı süreli çağrılardır.

Coğrafi Odaklı Çağrılar (region-focused calls): Belirli ülkeler arasında (örneğin, Türkiye–İspanya İkili Çağrısı, Batı Balkan Çağrısı vb.) işbirliğini teşvik etmek amacıyla açılan, genellikle sınırlı süreli olan çağrılardır.

EUREKA Network Projeleri başvuruları, her ülkenin ulusal fonlama kurumu tarafından kendi değerlendirme süreçlerine göre değerlendirilmekte ve bütün taraflarca desteklenmesine karar verilen projeler ulusal fonlarla desteklenmektedir.

Güncel ve açık EUREKA çağrılarına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:

https://eurekanetwork.org/opencalls

2. Eurostars

EUREKA'nın destek mekanizmalarından biri olan Eurostars, Avrupa Komisyonu ve Eurostars üye ülkelerinin Avrupa’daki KOBİ’lerin rekabetçiliğinin arttırılması için yürüttükleri KOBİ’lere özel, hızlı ve etkin bir destek programıdır. Eurostars kapsamında herhangi bir teknoloji alanı ve sektör ayrımı yapmaksızın Ar-Ge odaklı faaliyetler yürüten KOBİ’lerin ve büyük ölçekli işletmelerin uluslararası Ar-Ge projeleri desteklenmektedir. Proje başvurular her sene 2 çağrı kesim tarihinde www.eurostars-eureka.eu aracılığı ile doğrudan EUREKA Sekretaryasına yapılmaktadır.

Yenilikçi KOBİ’ler ana ortak (proje koordinatörü) olarak Eurostars projesi başlatabilirler. Ulusal kurallara uygun olarak projelere büyük işletme, üniversite ve araştırma kurumları da dahil edilebilmektedir. 2021-2027 yılları arasında yürütülmesi planlanan Eurostars-3 Programı kapsamında, Kurumumuz TEYDEB 1709 kodlu Yenilik ve Destek Programı kapsamında ülkemizde yerleşik sermaye şirketleri, yükseköğretim kurumları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri, eğitim ve araştırma hastaneleri ve 6550 sayılı kanun kapsamındaki araştırma altyapılarını destekleyebilmektedir. Eurostars projeleri aşağıdaki nitelikleri sağlamalıdır:

• Proje ana ortağı, Eurostars üyesi ülkelerden yenilikçi bir KOBİ olmalıdır.
• Proje ana ortağı Avrupa Birliği KOBİ tanımına uymalıdır.
• Proje faaliyetlerinin ve bütçesinin en az %50’si projede yer alan KOBİ veya KOBİler tarafından gerçekleştirilmelidir.
• Herhangi bir ortak veya ülkenin projedeki faaliyetlere ve bütçeye katkısı % 70’i geçmemelidir.
• Proje en fazla 36 ay içinde tamamlanmalıdır.
• Hedeflenen ürün veya süreç proje tamamlandıktan sonra en geç 2 yıl içerisinde pazara sunulmalıdır.

3. EUREKA Kümeleri

Avrupa’nın öncü firmaları tarafından uzun dönemli ve stratejik öneme sahip, Avrupa’nın rekabetçiliğine katkı sağlayacak teknolojilerin geliştirilebilmesi için sunulacak projeleri desteklemek üzere oluşturulan girişimlerdir. Hem KOBİ’lerin hem de büyük ölçekli firmaların ihtiyaçlarını göz önünde tutan EUREKA Kümeleri, endüstriyel yenilik ve ekonomik büyüme için birer hızlandırıcı işlevi görmektedir.

EUREKA Kümeleri kendi teknoloji alanları çerçevesinde yenilikçi, sanayi girişimiyle oluşturulmuş, pazara yakın projeleri desteklemek üzere faaliyet yürütmektedir. Yönetim mekanizmalarında sanayi kuruluşlarının önemli rolü olması sayesinde EUREKA Kümeleri bilimsel çalışmaların pazara ulaşabilmesi için önemli birer araçlardır. Bu yapıları sayesinde EUREKA Kümeleri, Avrupa çapındaki rekabetçi projelerin ulusal fonlarla buluşmasına aracılık etmektedir.

2021 yılı itibari ile EUREKA Kümeleri yeniden tasarlanmış yapısı ile faaliyet göstermeye başlamıştır. Kamu otoriteleri ve endüstrinin öncelikli alanlarını konsolide şekilde dikkate alarak oluşturulan çok yıllı plan (MAP) ve yıllık uygulama planına (AOP) dayanarak açılan çağrılar ile ülkelerden gelecek fon taahhüdünün artması hedeflenmiştir. 2022 yılı itibari ile aktif olan 5 küme (ITEA, Celtic-Next, Xecs, Smart, Eurogia ) bulunmaktadır.

Küme projelerinde bir veya iki aşaması başvuru süreci işletilmektedir. Birinci ve ikinci aşamada gerçekleştirilen uluslararası değerlendirme sonrasında etiket (label) almaya hak kazanan projeler ulusal başvuru yapmaya davet edilmektedir. Etiket alınmış olması projenin fon alacağı anlamına gelmemektedir. Türkiye, sadece label almayı başarmış olan proje önerilerini ulusal başvuruya (1509 Destek Programına başvuru) davet etmektedir.

Türkiye’nin EUREKA kümelerinde aktifliği sadece proje başvurularında değil aynı zamanda küme yönetimlerinde yer alan Türk firmaların fazlalığı ile de göze çarpmaktadır. ITEA- Kümesinin başkanlığı, Celtic-Next Kümesinin başkan yardımcılığı ve Eurogia kümesinin Genel Müdürlüğü Türk firmaların temsilcileri tarafından yürütülmektedir. Bununla birlikte küme yönetim kurullarında çok sayıda Türk firma görev almaktadır.

4. EUREKA’nın Tamamlayıcı Faaliyetleri

4.1. Innowwide

Yenilikçi KOBİ'ler için Avrupa Ortaklığı/Eurostars (The European Partnership on Innovative SMES / Innowwide), Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen, KOBİ’lerin hedef bölgelere özel uluslararası fizibilite projelerinin desteklendiği bir programdır. Innowwide kapsamında herhangi bir teknoloji alanı ve sektör ayrımı bulunmamaktadır.

Fizibilite proje önerilerinin sunulduğu Innowwide çağrılarında, proje başına 60.000 Avro hibe verilmektedir. Çağrılar, https://eurekanetwork.org/programmes/innowwide/ sayfasından duyurulmaktadır.

Proje önerileri için hedef bölge/ülke seçilmesi ve orada yerel bir paydaş ile ortaklık kurulması beklenmektedir. En fazla altı ay sürecek projelerde, KOBİ'lerin yenilikçi projeler veya çözümler için piyasa fizibilite çalışmaları yürütmesi ve seçilen hedef ülkede yerel uzmanlarla çalışması hedeflenmektedir.

Çağrı kapsamında başarılı bulunan fizibilite proje önerilerinin finansmanı Avrupa Birliği tarafından sağlanmaktadır. Avrupa Birliği tarafından sağlanacak finansman, Afrika, Amerika, Asya veya Pasifik'teki bir paydaş ile proje ortaklığı kuran Avrupa Birliği Üye Ülkeleri veya Türkiye, İzlanda, İsrail, Norveç veya Birleşik Krallık ülkelerindeki KOBİ'ler içindir. Çağrı kapsamında sağlanan finansmandan yalnızca Avrupa Birliği üye ülkeleri veya Ufuk Avrupa Asosiye ülkelerindeki KOBİ'ler yararlanabilse de, seçilen hedef ülkedeki ortaktan altyüklenici olarak hizmet alınabilmektedir. Altyüklenici ortaklar ile proje başvurusu öncesinde bir taahhüt imzalanması gerekmektedir.

 Başvurular Avrupa Birliği Üye Ülkeleri veya Türkiye, İzlanda, İsrail, Norveç veya Birleşik Krallık ülkelerindeki KOBİ'ler tarafından SmartSimple platform (https://eureka.smartsimple.ie/) üzerinden yapılmaktadır.

Yenilikçi KOBİ'ler için Avrupa Ortaklığı/Innowwide çağrılarına başvurmadan önce mutlaka rehber dokümanları, başvuru formu örneğini ve diğer formları https://eurekanetwork.org/programmes/innowwide/ sayfasından inceleyebilirsiniz.

      4.2. Globalstars

Globalstars, EUREKA üyesi olmayan üçüncü ülkeler ile işbirliği yapmak amacıyla proje önerilerini desteklemek için üye ülkelerin ilgilerine göre seçilen bir ülke ile bazen tematik odağı olan çağrılar açılmasını sağlayan bir araçtır. Üye ülkelerin ilgisini ölçmek üzere yapılan “Küresel İşbirliği Anketi”nin çıktılarına odaklanarak hedef ülkeler belirlenmektedir. Geçmişte Singapur ile açılan iki Globalstars çağrısı sonrasın ülkesine olan ilgiden memnun kalan Singapur EUREKA’ya asosiye üye olmak üzere başvurmuş ve bu üyelik başvuru kabul edilmiştir. Bu anlamda Globalstars aracı EUREKA’nın Stratejik Yol Haritası’nda yer alan küresel erişim hedefine katkı sağlayan bir araçtır.

      4.3. Investment Readiness Programme (IRP)

The EUREKA Joint Investment Readiness Programme (JIRP) (2019-2021), 13 EUREKA ülkesi işbirliğiyle (Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Slovenya, İsveç, İsviçre, İspanya, Birleşik Krallık) oluşturulmuş ve Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen bir girişim olarak kurulmuştur.

Bu girişimin başarıya ulaştığı sonucuna dayanarak EUREKA, (artık kendi kimliğine sahip olan) Yatırıma Hazırlık Programı (IRP) tasarlamıştır. 

Program, yenilikçi KOBİ'lerin ve start-up'ların yatırıma hazır olma durumlarını artırmayı ve büyümelerini desteklemeyi amaçlamaktadır. Program ile hedef ülkelerdeki KOBİ'lere/start-up’lara hızlandırma hizmetleri (finansman sağlanmıyor) verilmektedir.

Programın iki temel faaliyeti vardır. Bunlar;

• Uluslararası misyonlar, KOBİ'lere/yeni girişimlere uluslararası bakış açıları, AB dışı yatırımcılarla uluslararası bağlantılar ve farklı yenilik ekosistemleri ve pazar fırsatları hakkında daha iyi bir anlayış sunmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda yenilikçi KOBİ'lerin ve start-up'ların çeşitli etkinliklerine (Singapur SWITCH etkinliği vb.) katılımı için çeşitli destekler sağlanmaktadır.
• Kurumsal faaliyetler, start-up'ların iş için büyük çok uluslu şirketlere nasıl yaklaşacaklarını, potansiyel ortaklıkları ve kurumsal yatırımları nasıl keşfedeceklerini, en iyi uygulamalardan nasıl öğreneceklerini ve belirli zorluklarına çözümler geliştirmek için birlikte nasıl çalışacaklarını daha iyi anlamalarını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda aralarında Türkiye’den Türk Hava Yolları ve Eksim Ventures’ın da bulunduğu kurumsal şirketler, start-up’lara yönelik olarak çevrimiçi etkinlikler ve oturumlar düzenlemektedir. 

Çevrimiçi oturum ve uluslararası etkinlik duyurularını https://eurekanetwork.org/programmes/investment-readiness/ sayfasından takip edebilirsiniz.