Arama

Başvuruların en geç etkinliğin düzenleneceği tarihten bir önceki başvuru döneminde yapılması gerekmektedir. Başvurular, çağrı duyurusunda belirtilen başvuru tarihleri içinde BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi yönlendirmesi ile TÜBİTAK Yönetim Bilgi Sistemi (https://tybs.tubitak.gov.tr/) üzerinden çevrimiçi olarak yapılır. Adayların eğitim, sınav vb. bilgileri çevrimiçi sistemler üzerinden görüntülenecektir. Ancak bilgileri çevrimiçi sistemler üzerinden görüntülenemeyen adayların eğitim, sınav vb. belgelerini başvuru sistemine yüklemeleri gerekmektedir. Başvuru belgelerinin sisteme çevrimiçi olarak yüklenmesi zorunlu olup, başvuru formunun ve başvuru belgelerinin BİDEB’e gönderilmesi durumunda değerlendirmeye alınmayacak ve imha edilecektir.

1. Değerlendirme 

Başvurular ön incelemeye tabi tutulur. Ön inceleme aşamasını geçen başvurular değerlendirme puanına göre değerlendirilir.

2. Değerlendirme Puanının Hesaplanması 

Değerlendirme puanı, başvuru yapılan yıl ile önceki iki takvim yılında elde edilen çıktılar esas alınarak Tablo 1’deki kriterler doğrultusunda hesaplanır.

3. Desteklenecek Başvuru Sahiplerinin Tespiti 

Başvuru koşullarını sağlayan adaylar, değerlendirmeye alınır. Değerlendirme, 10.1, 10.2, 10.3 ve 10.4 kategorileri için ayrı ayrı yapılır. 10.1 kategorisinden başvuran kişiler (ön lisans ve lisans öğrencileri) genel ağırlıklı not ortalamasına göre sıralanır. 10.2, 10.3* ve 10.4 kategorileri ise değerlendirme puanına göre kendi içinde sıralanır. Değerlendirme sonuçları ve destek taban puanları** GYK tarafından görüşülerek Başkanlığa sunulur. Desteklenecek başvurular ve destek bütçeleri Başkanlık onayı ile kesinleşir.

*10.3 kategorisinde yüksek lisans ve doktora öğrencileri için destek taban puanları ayrı belirlenebilir. 

**12. Kalkınma Planı ve 2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi’nde yer verilen kritik teknoloji alanları ile öncelikli Ar-Ge ve Yenilik konularındaki başvurular için destek taban puanları ayrı belirlenebilir.

1. ONLINE APPLICATION: Application via online forms
2. PRELIMINARY EVALUATION: Eligibility Check
3. EVALUATION: Applicants who provide all of the application requirements and minimum one/two of the success criteria, and submit the relevant documents will be supported.
4. GROUP EXECUTIVE COMMITTEE: Score Limits and Lists Decision
5. PRESIDENTIAL APPROVAL: Announcement of the results

Destek alan kişilerin etkinlik sonrası BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi'ne yüklemesi gereken belgeler:

1. Taahhütname

2. Etkinlik Değerlendirme Raporu

3. Harcama Belgeleri ** (uçak, tren, otobüs vb. seyahat faturası, katılım ücreti faturası, konaklama faturası)

4. Başvuru Sahibinin TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alıp almadığını gösteren resmi yazı***

5. Etkinlik Katılım Belgesi

6. Bildirinin Sözlü/poster Sunum için kabul edildiğini gösteren belge *

7. Bildiri ve yayınlarda TÜBİTAK desteğini gösteren belge

* Destek ödemesinin gerçekleştirilmesi için bilimsel etkinliğin sonunda izleme sistemine yapılan harcamalarla ilgili tutarların girilmesi gerekmektedir. Sisteme yabancı para cinsinden yapılan harcamalara ilişkin tutar girişinde ödeme yapılan gündeki TCMB ‘Döviz Satış’ kuru dikkate alınıp harcama tutarının TL cinsinden yazılması gerekmektedir.

** Program kapsamında yalnızca yol, konaklama ve etkinlik katılım ücreti için destek sağlanmaktadır. Bu sebeple yalnızca bu kalemlere ait harcama belgelerinin yüklenmesi gerekmektedir. Yol gideri kapsamında şehir içi ulaşım giderleri karşılanmaz. Uçak ve otel harcamalarına ilişkin rezervasyon aşamasını gösteren belgeler kabul edilmez.

*** TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alınıp alınmadığına ilişkin yazının eklenmesi zorunludur. İlgili yazı başvuru sahibinin çalıştığı kurum/kuruluşun üst makamlarından alınmalıdır. (Üniversiteler için Bölüm Başkanlığı/Fakülte Sekreterliği/Dekanlık/ Enstitü Müdürlüğü vb. Kurum ve Firmalar için Genel Müdürlük/Daire Başkanlığı/İnsan Kaynakları vb.). Üniversiten alınmış yolluksuz-yevmiyesiz görevlendirme yazısı ‘Başvuru sahibinin TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alıp almadığını gösteren resmi yazı’ yerine kabul edilmektedir. Öğrenci veya çalışmayan kişiler, başka bir kurumdan destek alıp-almadığını beyan eden bir dilekçeyi izleme sistemine yüklemesi gerekmektedir. Başvuru sahibine TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluş tarafından destek veriliyorsa bu destek miktarı, Sistemde beyan edilen harcamaların -yol, katılım ve konaklama ücretleri- toplamından düşülür, kalan miktar TÜBİTAK tarafından ödenir. Ödenecek miktar TÜBİTAK tarafından kişiye çıkan destek üst limitinden fazla ise sadece üst limit tutarı kadar ödeme yapılır.

Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılım Desteği, taahhütname, etkinlik değerlendirme raporu,  etkinlik katılım belgesi, bildirinin sözlü/poster sunum için kabul edildiğini gösteren belge, TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alınıp alınmadığına ilişkin yazı, harcama belgeleri (seyahat, etkinlik katılım ücreti ve konaklama faturası) ve bildiri ve yayınlarda TÜBİTAK desteğini gösteren belgenin BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi’ne yüklenmesi ve ilgili belgelerin uygun bulunmasından sonra kişinin kendi adına açılmış banka hesabına aktarılır.

Detaylı bilgi için S.S.S. bölümünü inceleyebilirsiniz.

1. Desteklenen kişiler, katıldığı etkinlikte sözlü/poster sunumu yapmak ve verilen desteğe ait izleme belgelerini (taahhütname, etkinlik değerlendirme raporu, etkinlik katılım belgesi, bildirinin sözlü/poster sunum için kabul edildiğini gösteren belge, TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alınıp alınmadığına ilişkin yazı ve harcama belgelerini) etkinliğin bitiş tarihinden ya da destek sonuç tarihinden sonraki 30 gün içinde BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi’ne yüklemek zorundadır. Etkinliğe ait belgelerin 30 gün içinde yüklenmemesi durumunda, gerekçenin BİDEB’e yazılı olarak bildirilmesi gerekir. Mazeretin Grup Koordinatörü tarafından uygun bulunması halinde destek ödemesi yapılabilir. Ancak belge gönderim süresi etkinliğin bitiş tarihi itibarıyla 6 aydan fazla olamaz.

2. TÜBİTAK dışında başka bir kurum/kuruluştan destek alınması halinde alınan destek tutarı BİDEB’e yazılı olarak bildirilmelidir. Aksi tespit edildiği takdirde, destek alan kişi aldığı destek kalemlerinin tamamını ödemenin yapıldığı tarihten itibaren kanuni faizi ile birlikte geri ödemekle yükümlüdür.

3. Destek kalemleri kapsamına girmeyen gider belgesi sunulması, aslı veya aslı gibidir şeklinde istenen belgelerin onaysız kopyasının sunulması durumunda ve benzeri nedenlerle uygun bulunmayan harcamalar için herhangi bir hak talep edilemez.

4. Program kapsamında destek alan bilim insanları aynı etkinliğe katılmak için TÜBİTAK’ın diğer programlarından destek alamaz. TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerde yer alanlar, bu programdan destek almaları halinde projedeki seyahat desteğini kullanamazlar. Aksi tespit edildiği takdirde, destek alan kişi aldığı destek kalemlerinin tamamını ödemenin yapıldığı tarihten itibaren kanuni faizi ile birlikte geri ödemekle yükümlüdür.

5. Etkinlik sonrası başvuru koşullarından herhangi birinin sağlanmadığının tespit edilmesi durumunda, Başkanlık kararı ile destek iptal edilir, varsa ödenmiş bulunan destek miktarı bu tarihten itibaren 30 gün içinde TÜBİTAK hesabına iade edilir.

6. Etkinliğin mücbir sebeplerden dolayı yapılamaması veya mücbir sebepler dışında iptal edilmesi halinde iptal durumunun, etkinlik tarihinden önce BİDEB’e yazılı olarak bildirilmesi zorunludur.

7. TÜBİTAK BİDEB tarafından bildirimler elektronik yolla yapılmaktadır. Bu nedenle tebligata elverişli bir elektronik adres verilmesi ve bilgilerin güncel tutulması gerekir.

8. Destek programından yararlanan kişiler, TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği’nde belirtilen hükümler ve diğer evrensel etik kurallara uymak zorundadır.

9. Bildiri ve yayınlarda TÜBİTAK desteğinin belirtilmesi zorunludur.

10. Yükümlülüklere uyulmaması halinde Taahhütname hükümleri uyarınca işlem yapılır.

1. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı Burs ve Destek Programlarının Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar
2. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı Tarafından Yürütülen Programlara İlişkin Yönetmelik
3. BİDEB Burs ve Destek Programlarında Başvuruların ve Raporların Panel/Danışman/Danışma Kurulu Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve İzlenmesine İlişkin Yönerge

İlgili mevzuatlarda ve çağrı duyurusunda belirtilmeyen özel durumlarda, GYK kararları uygulanır.

DUYURU (09.05.2025): 2025 yılı 1. dönem başvuru sonuçları açıklandı.

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2025 yılı 1. dönemde yapılmış olan başvurular sonuçlanmıştır. BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemine (https://e-bideb.tubitak.gov.tr/giris.htm) giriş yaparak başvuru durumunuzu görüntüleyebilirsiniz.

DUYURU (17.04.2025): 2025 yılı 2. dönem çağrısı başvuruya açılmıştır.
2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2025 yılı 2. dönem çağrısı başvuruya açılmıştır. Başvurular, 2 Mayıs 2025 saat 17:30’a kadar BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi (https://ebideb.tubitak.gov.tr/) üzerinden alınacaktır.

NOT: 2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı Çağrı Duyurusu ve Etkinlik Bilgileri Formu güncellenmiştir. Başvuruların güncel belgeler dikkate alınarak yapılması gerekmektedir.
 

DUYURU (27.01.2025): 2025 yılı 1. dönem çağrısı başvuruya açılmıştır.

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2025 yılı 1. dönem çağrısı başvuruya açılmıştır. Başvurular, 14 Şubat 2025 saat 17:30’a kadar BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemi (https://ebideb.tubitak.gov.tr/) üzerinden alınacaktır.

NOT: 2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı Çağrı Duyurusu ve Etkinlik Bilgileri Formu güncellenmiştir. Başvuruların güncel belgeler dikkate alınarak yapılması gerekmektedir.

DUYURU (31.12.2024): 2024 yılı 4. dönem başvuru sonuçları açıklandı.

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2024 yılı 4. dönemde yapılmış olan başvurular sonuçlanmıştır. BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemine (https://e-bideb.tubitak.gov.tr/giris.htm) giriş yaparak başvuru durumunuzu görüntüleyebilirsiniz.

DUYURU (03.07.2024): 2024 yılı 2. dönem başvuru sonuçları açıklandı. 

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2024 yılı 2. dönemde yapılmış olan başvurular sonuçlanmıştır. BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemine (https://e-bideb.tubitak.gov.tr/giris.htm) giriş yaparak başvuru durumunuzu görüntüleyebilirsiniz.

DUYURU (28.10.2024): 2024 yılı 3. dönem başvuru sonuçları açıklandı.

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2024 yılı 3. dönemde yapılmış olan başvurular sonuçlanmıştır. BİDEB Başvuru ve İzleme Sistemine (https://e-bideb.tubitak.gov.tr/giris.htm) giriş yaparak başvuru durumunuzu görüntüleyebilirsiniz.

DUYURU (07.10.2024): 2024 yılı 4. dönem çağrıları başvuruya açıldı.

2224-A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı 2024 yılı 4. dönem çağrıları açıldı. Başvurular 25 Ekim 2024 saat 17:30’a kadar TÜBİTAK Yönetim Bilgi Sistemi (TYBS) üzerinden alınacaktır.

TÜBİTAK-BİDEB

2224/A Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılımı Destekleme Programı

Adres: Tunus Caddesi No:80
06100 Kavaklıdere Ankara

Tel: 444 66 90

E-posta: bideb2224@tubitak.gov.tr

Address: TUBITAK, Science Fellowship and Grant Programmes Directorate, Tunus St. No:80, 06100 Kavaklidere, Ankara, Turkey
Phone: +90 312 468 53 00
E-mail: bideb2224@tubitak.gov.tr

TEKNOFEST, kapsamında TÜBİTAK’ın düzenlediği Efficiency Challenge Elektrikli Araç Yarışları ve Hyperloop Geliştirme Yarışması’nın ödül töreni TÜBİTAK Gebze Kampüsünde büyük bir coşkuyla gerçekleştirildi.

Törende konuşma yapan TÜBİTAK Başkanımız Prof. Dr. Orhan Aydın, gençlerin hayallerini teknolojiye dönüştürmesinin önemine vurgu yaparak şunları söyledi:

“TEKNOFEST yarışmaları, gençlerimizin sadece bilgi ve becerilerini sergilediği bir platform değil, aynı zamanda geleceğin bilim insanları, mühendisleri ve girişimcileri için büyük bir öğrenme alanıdır. Burada elde edilen her tecrübe, ülkemizin Milli Teknoloji Hamlesi yolculuğuna katkı sunmaktadır.”

Konuşmasının ardından Prof. Dr. Aydın, dereceye giren takımlara ödüllerini takdim etti. Öğrenciler ve genç mühendislerden oluşan takımlar, geliştirdikleri yenilikçi projelerle jüri ve ziyaretçilerden büyük ilgi gördü.

Birincilik ödülleri ise Eylül ayında düzenlenecek TEKNOFEST İstanbul’da takdim edilecek.

Efficiency Challenge, öğrencilerde elektrikli araç teknolojileri ve temiz enerji farkındalığını artırmayı hedefliyor

TÜBİTAK tarafından bu yıl 21’incisi düzenlenen Uluslararası Efficiency Challenge (EC) Elektrikli Araç Yarışları ile 5’incisi gerçekleştirilen Liseler Arası Efficiency Challenge Elektrikli Araç Yarışları, TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi’nde gerçekleşti.

Türkiye’nin en köklü öğrenci yarışmalarından biri olan Efficiency Challenge, alternatif ve temiz enerji kaynaklarına yönelik farkındalık oluşturmayı, öğrencilerin teknik ve mesleki gelişimine katkı sağlamayı ve elektrikli araç teknolojilerinde yerli insan kaynağı yetiştirmeyi amaçlıyor.

Bu yıl Uluslararası EC Elektrikli Araç Yarışları’na 433 takım başvuruda bulundu. Yapılan değerlendirmeler sonucunda 40’ı Elektromobil, 13’ü Hidromobil kategorisinde olmak üzere toplam 53 takım finale kaldı. Liseler Arası EC Elektrikli Araç Yarışları’nda ise 411 başvuru arasından 25 takım finale yükseldi.

Yarışmalar, 1370 metrelik pistte gerçekleştirildi. Pistte toplam 9 viraj bulunurken, yarışlar saat yönünün tersine koşuluyor. Program kapsamında teknik kontroller, antrenman turları, final yarışları ve ivmelenme etkinliği yer alıyor.

Finalist takımlar, motor, batarya yönetim sistemi ve sürücü gibi parçaları yerli olarak geliştirmeye teşvik eden “Yerlilik Kuralı” çerçevesinde araçlarını sergiliyor. En verimli ve yerli üretim oranı en yüksek araçları geliştiren takımlar ödüllendiriliyor.

Hyperloop Geliştirme Yarışması

Yerde ses hızına yakın hızlarda seyahat etmeyi mümkün kılabilecek Hyperloop sistemi, düşük basınçlı tünellerde, manyetik levitasyon ile raylara temas etmeden ilerleyen kapsüllere dayanıyor.

İlk kez 2013’te tanıtılan bu teknoloji, 2020 yılında ilk yolculu denemesini yapmış olsa da halen geliştirilme aşamasında ve dünya çapında büyük bir ilgi görüyor. TEKNOFEST kapsamında düzenlenen yarışma, bu alanda genç mühendislerin bilgi birikimini artırmayı, yenilikçi çözümler geliştirmelerini teşvik etmeyi hedefliyor.

Hyperloop Geliştirme Yarışması'na 2025 yılında 37 farklı ilden 280 takım ve 793 üye başvurdu. Zorlu raporlama ve test aşamalarını başarıyla geçen 7 farklı ilden 13 takım ve 279 yarışmacı, finale katılmaya hak kazandı. Yarışma, ulusal ve uluslararası ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin katılımına açık olarak düzenleniyor.
Final aşamasında takımlar, kapsüllerini, özel olarak hazırlanmış 208 metre uzunluğundaki test tünelinde sergileyecek. Kapsüllerin manyetik levitasyon ile raylardan yükselerek hareket etmesi, hızlanması, belirlenen aralıkta frenleme sistemini devreye alarak güvenli bir şekilde durması bekleniyor. Tünel, çelik ile güçlendirilmiş yapısı, haberleşme ve güvenlik sistemleri ile gerçekçi bir test ortamı sunuyor.
 

Türkiye’nin en büyük gökyüzü gözlem etkinliği olan TÜBİTAK Gökyüzü Gözlem Etkinliği, bu yıl 27. kez düzenlendi. 28–31 Ağustos 2025 tarihleri arasında Erzurum Konaklı Kayak Merkezi’nde gerçekleştirilen etkinliğin açılışı, Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Sayın Mehmet Fatih Kacır ve Milli Eğitim Bakanı Sayın Yusuf Tekin tarafından yapıldı.

Bakan Kacır: “Etkinlik tarihimizde rekor başvuru”

Açılışta konuşan Bakan Kacır, Türkiye'nin dört bir yanından gökbilim tutkunlarını ve gençleri bilimle buluşturan etkinliğe bu yıl 33 binden fazla başvuru yapıldığını belirterek, “Yoğun ilgi, etkinlik tarihimizde yeni bir rekoru ifade ediyor. Yapılan değerlendirme ve kura neticesinde, 79 ilden 1.000 misafirimiz Erzurum Konaklı’da bu büyük buluşmanın heyecanını bizlerle paylaşıyor” dedi.

Bakanımız Mehmet Fatih Kacır, Perseid meteor yağmuru, Satürn’ün halkaları, Jüpiter’in atmosferi ve Andromeda Galaksisi’nin gözlemlerle katılımcılara sunulacağını vurguladı. Ayrıca, gündüzleri Güneş teleskoplarıyla gözlemler yapılacağını, 35 teleskopla gökyüzünün en seçkin hedeflerinin inceleneceğini ve uzmanların paneller, söyleşiler ile bilimsel sunumlarla katılımcılarla buluşacağını aktardı.

Türkiye’nin uydu alanındaki başarılara da değinen Kacır, yüzde 90’ın üzerinde yerlilik oranıyla üretilen GÖKTÜRK 2B (İMECE) ve yüzde 80'in üzerinde yerlilik oranıyla geliştirilen TÜRKSAT 6A projelerinin ülkemizi kendi haberleşme uydusunu üretebilen sayılı ülkeler arasına taşıdığını ifade etti.

TÜBİTAK Başkanımız Aydın: “Bilimin kapsayıcılığını birlikte yaşıyoruz”

TÜBİTAK Başkanımız Prof. Dr. Sayın Orhan Aydın, etkinliğin ilk kez 1998’de Antalya Saklıkent’te başladığını hatırlatarak, “Yıllar içinde büyüyerek binlerce gökyüzü meraklısını aynı heyecanın etrafında buluşturdu. Bu yıl da 81 ilden gelen 33 bin başvuru arasından seçilen 1.000 katılımcı ile Erzurum’un berrak gökyüzü altında bir aradayız” dedi.

Prof. Dr. Aydın, etkinlikte farklı yaş gruplarından gençler, öğrenciler, akademisyenler ve ailelerin bulunduğunu belirterek, “Bu çeşitlilik, bilimin kapsayıcılığını ve toplumun her kesimine dokunabilen gücünü en güzel şekilde gösteriyor” ifadelerini kullandı.

Zengin Bilimsel ve Kültürel Program

Etkinlik süresince katılımcılar, Güneş ve gök cisimleri gözlemlerinin yanı sıra, paneller, söyleşiler, bilim şovları ve atölyelere katıldı. TÜBİTAK uzmanlarının yanı sıra, bilim merkezleri ve Millî Teknoloji Kulüpler Birliği’ne bağlı 9 astronomi kulübü de etkinlikte yer aldı.

Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı ve yörünge altı uçuşu gerçekleştiren Tuva Cihangir Atasever, katılımcılarla söyleşiler yaparak uzay deneyimlerini paylaştı.

Rekor Başvuru ve Katılım

Etkinliğe bu yıl 81 ilden 33 bini aşkın başvuru yapıldı. Katılımcılar kura ile belirlenirken, çoğunluğunu ailelerin oluşturduğu 1.000 kişi etkinliğe davet edildi. Katılımcıların %35’ini kadınlar oluşturdu.

30 Ağustos Zafer Bayramı Coşkusu

Etkinliğin üçüncü günü olan 30 Ağustos, Halk Günü olarak kutlandı. Katılımcılar atölyeler, sergiler ve gözlemlerle bilimi deneyimlerken, Zafer Bayramı dolayısıyla 100 metrelik Türk bayrağı ile zafer korteji düzenlendi. Korteje TÜBİTAK Başkanımız Prof. Dr. Orhan Aydın, TÜBİTAK yöneticilerimiz ve binlerce vatandaş ellerinde Türk bayraklarıyla eşlik etti. Program, hep birlikte İstiklal Marşı’nın okunmasıyla sona erdi.

Etkinlik; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın desteği, TÜBİTAK Bilim ve Toplum Başkanlığı’nın koordinasyonu, Erzurum Valiliği, Erzurum Büyükşehir Belediyesi ve Türkiye Ulusal Gözlemevleri’nin paydaşlığında gerçekleştirildi.