MODSİMMER TRUBA Veri Merkezi Açılışı ve ARF Süper Bilgisayarı Tanıtım Töreni Ankara’da gerçekleşti. Törene Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Mustafa Verşan Kök, Lenovo Altyapı Çözümleri Grubu Avrupa, Orta Doğu ve Afrika Bölgesi Başkanı Giovanni Di Filippo, Lenovo Altyapı Çözümleri Grubu Orta Doğu, Türkiye ve Afrika Genel Müdürü Alaa Bawab ile Lenovo Altyapı Çözümleri Grubu Türkiye Genel Müdürü Burç San katıldı.
“ARF, dünyanın en güçlü bilgisayarlarından biri”
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, MODSİMMER TRUBA Veri Merkezi ve ARF Hesaplama Kümesiyle Türkiye’nin bilimsel araştırma yetkinliklerine yeni bir boyut kazandırdıklarını belirterek, “Veri merkezi ve ARF kümesi yatırımımızla ülkemizin gelişimi ve kalkınması için kritik öneme sahip yüksek başarımlı hesaplama altyapısını özel sektör, kamu ve akademimizin çalışmalarına tahsis ediyoruz. 35 bin dizüstü bilgisayara eşit işlem kapasitesiyle dünyanın en kuvvetli 313’ncü süper bilgisayarı olan ARF ile ülkemiz bazı önemli yeteneklere de sahip oluyor. Çözme şansımız bulunmayan problemleri çözülebilir hale getirerek, bizim için erişilemez olan araştırma alanlarını ve teknolojilerini ulaşılabilir hale getireceğiz. Savunma sanayiinden, üretim sektörüne; ilaç tasarımından, hastalık tespitine birçok stratejik alanda araştırmacılarımız ihtiyaç duydukları simülasyonları eş zamanlı olarak gerçekleştirebilecek.” dedi.
Kacır konuşmasında şunları kaydetti: “2003 yılında Türkiye Ulusal Bilim e-Altyapısı TRUBA’yı kurarak özel sektör, kamu ve üniversitelerin ihtiyaç duyduğu yüksek performanslı hesaplama (HPC) kapasitemizi oluşturmaya başladık. Araştırmacılarımızın uluslararası alanda rekabet gücünü artırarak, ülkemizin bilim ve teknoloji alanında daha güçlü bir konuma gelmesine sağladık. 80 bin işlemci çekirdeği, 216 adet GPU ve 14 petabayt depolama alanı ile 6 binden fazla kayıtlı kullanıcıya ücretsiz hizmet veren bu altyapıyla bugüne kadar 192 araştırma projesini destekledik. Bin 500’ün üzerinde SCI (Science Citation Index) yayınını, 300’e yakın yüksek lisans ve doktora tezini akademiye kazandırdık.”
“Süper bilgisayarımızla iklim modellemeleri, genetik araştırmalar ve malzeme bilimi gibi alanlarda çalışmalar yürüterek geleceğe yönelik daha doğru tahminler ve yenilikçi çözümler sunma yeteneğimizi geliştiriyoruz. “ diyen Kacır, “Bilim ve inovasyon ekosistemimizin yenilikçi tedavi yöntemlerinden sürdürülebilir şehirlere, enerjiden malzeme teknolojilerine farklı alanlarda yürüttüğü inovatif çalışmalarında ihtiyaç duyduğu hesaplama kapasitesini sunarak nitelikli bilimsel çalışmaların kapısını aralıyoruz. Projenin ilerleyen safhalarında ülkemiz; çip geliştirici makineler için alt yapı oluşturulması, mimari ve FPGA tabanlı sistemlerin kurulumu ve devreye alınması ile doğrulama ve gelişmiş mantık tasarımı faaliyetlerinde yetkinlik kazanacak. Bilim ve teknolojide küresel ölçekte söz ve iddia sahibi bir ülke olarak bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme yetkinliklerimize ivme kazandıracak yatırımları “Milli Teknoloji Hamlesi” vizyonumuzun vazgeçilmez bir unsuru olarak görüyoruz.” diye konuştu.
Bakan Kacır, “MODSİMMER TRUBA Veri Merkezi ve ARF Hesaplama Kümesiyle de ülkemizin bilimsel araştırma yetkinliklerine yeni bir boyut kazandırıyoruz. Maliyeti 11 milyon doları aşan veri merkezi ve ARF kümesi yatırımımızla ülkemizin gelişimi ve kalkınması için kritik öneme sahip yüksek başarımlı hesaplama altyapısını özel sektör, kamu ve akademimizin çalışmalarına tahsis ediyoruz. 35 bin dizüstü bilgisayara eşit işlem kapasitesiyle dünyanın en kuvvetli 313’ncü süper bilgisayarı olan ARF ile ülkemiz bazı önemli yeteneklere de sahip oluyor.” dedi.
“Hem büyük problemleri dağıtık olarak, hem de çok sayıda küçük problemi aynı anda çözebilme yeteneğine sahip hesaplama kümesiyle savunma sanayiinden, üretim sektörüne; ilaç tasarımından, hastalık tespitine birçok stratejik alanda araştırmacılarımız ihtiyaç duydukları simülasyonları eş zamanlı olarak gerçekleştirebilecek.” diyen Kacır, “En ileri doğrudan sıvı soğutma kapasitesine sahip veri merkezimiz ve süper bilgisayarımız hava soğutmalı muadillerine göre önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlayarak Dünya’nın en çevreci veri depolama ve işleme merkezleri arasında yerini şimdiden aldı.” vurgusu yaptı.
“Türkiye'nin bilişim altyapısını sürekli olarak geliştirmek ve güçlendirmek için önemli adımlar attık”
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, yaptığı konuşmada “Bu teknolojik atılım, Türkiye'nin bilimsel ve teknolojik gelişimine önemli katkılar sunacak bir adımı temsil etmektedir.” mesajı verdi.
“2003 yılında başlayan yolculuğumuzda, Türkiye'nin bilişim altyapısını sürekli olarak geliştirmek ve güçlendirmek için önemli adımlar attık.” diyen Mandal, “Dünyada yaşanan özellikle iklim değişikliği başta olmak üzere savunma, sağlık, enerji, sosyal bilimler gibi alanlarda dijitalleşmenin arttığı ve yapay zekanın çok önem kazandığı bir aşamaya geldik. Hem ülkemizin hem bölgenin sorunlarına hem de küresel sorunlara çözüm oluşturma noktasında önemli bir adım olarak değerlendiriyorum. Özellikle son beş yıl içerisinde bakanlığımızın koordinasyonunda yapmış olduğumuz çalışmalarla küresel anlamda önemli adımlar attık.” hatırlatmasında bulundu.
Türkiye'nin 2019'dan bu yana üyesi olduğu "Avrupa Yüksek Performanslı Hesaplama Ortaklık Girişimi" (EuroHPC) kapsamında Barcelona’da kurulan "MareNostrum5" adlı süper bilgisayarın da ortağı olduklarını hatırlatan Mandal, “Dünyanın 8. yüksek performansa sahip süper bilgisayarının ortağıyız. Dünyanın 8. yüksek performansa sahip olan yüksek başarılı hesaplama sistemini kullanabiliyoruz.” dedi.
“Sayın Cumhurbaşkanımız ve bakanlığımızın himayelerinde mevcut durum ve altyapımızı genişletmek için önemli aşamalar kaydettik” diyen Mandal, “TÜBİTAK'ta büyük emeği geçmiş matematikçimiz Cahit Arf hocamızın ismiyle ARF Süper Bilgisayarımızın teorik performansı 3,56 Pflop/s olup, Mayıs 2024’te açıklanan top500.org listesinde ARF ismiyle 313. sırada yer aldı.” diye konuştu.
Prof. Dr. Mandal, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız başta olmak üzere savunma sanayimiz yanında tüm disiplinlerin, matematik, fizik, kimya, moleküler biyoloji, malzeme bilimleri alanlarında çalışanların yoğun bir şekilde kullanacağı, hem kamunun hem üniversitelerimizin hem özel sektörün kullanacağı bu altyapı çok daha fazla erişime ve kullanıma ulaşmış olacak. Bugüne kadar 6 bin araştırmacıya 180 kuruma hizmet etmeye çalıştık.” ifadelerini kullandı.
“Aynı zamanda yeşil kavramını da ön planda tutmaya çalışıyoruz” vurgusu yapan Mandal, “Dünyadaki ilk 500 yeşil listesinde 360. sıradayız. İnşallah gelecek sene daha da iyi bir pozisyonda olacağız. Ben bu gelişmelerin ülkemizde bilim ve teknoloji temelli çözümler için önemli bir kazanım olduğunu düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
“Bu altyapının bu aşamaya gelmesi sürecinde Sayın Mehmet Fatih Kacır Bakanımızın yönlendiriciliği çok kıymetliydi. Bugün burada yoğun programı kapsamında bizlerle olması da konuya vermiş olduğu önemi gösteriyor” diyen Mandal süreçte emeği olan herkese teşekkürlerini iletti.
“Dünyadaki en ileri sıvı soğutma teknolojisine sahip veri merkezimizle bir sonraki aşamaya geçmek üzereyiz”
TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) Müdürü Mehmet Mirat Satoğlu da yaptığı konuşmada veri merkezlerinin geldiği noktanın önemine vurgu yaptı, “Birinci veri merkezini 2011 yılında kurmuştuk. Bugün üçüncü aşamada dünyadaki en ileri sıvı soğutma teknolojisine sahip veri merkezimizle bir sonraki aşamaya geçmek üzereyiz.” dedi.
Satoğlu, “Kurulduğumuzdan bu yana 23 Avrupa Birliği projesi, , bir tanesi Sayın Bakanımızın, Sayın Başkanımızın imzalarıyla katıldığımız EuroHPColmak üzere EGI, EOSC üyeliklerimizle 3 Avrupa Birliği oluşumu üyeliği ve 6 tane ulusal projeyle devam eden bir altyapımız var. Bu kapsamda sektörümüzün ve akademimizin bu altyapıyı daha iyi kullanabilmesi için paydaşlarımız ODTÜ, Sabancı Üniversitesi ve İTÜ-UHeM'le birlikte Ulusal Yetkinlik Merkezi çalışmaları içerisinde kullanımı yaygınlaştırmaya çalışıyoruz.” İfadelerini kullandı.
29 vaka çalışması yaptıklarını hatırlatan Satoğlu, “Bu çalışmaların 1. Fazını 32 ülke arasında 3. olarak en yüksek puanla kapattık ve 2. fazı başlattık.” dedi.
MODSİMMER TRUBA Veri Merkezine ilişkin de bilgiler paylaşan Satoğlu, “2018'de başlayan çalışma, 2019'da Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığımızın projemizi desteklemesiyle başlayan projelendirme ve ihale süreci sonrasında bugün geldiğimiz noktada birçok teknolojik ilkleri barındıran bir veri merkezi kurduk. Doğrudan sıvı soğutma teknolojisi ve arka kapak soğutma teknolojisiyle bir çok ilkleri barındıran bu veri merkezimizdeki yeni sistemimiz 504 sunucu ve 56 bin çekirdekli” diye konuştu.
Törene katılan Avrupa, Orta Doğu Alt Yapı Çözümleri Grubu Başkanı Giovanni Di Filippo yaptığı konuşmada ‘’ Büyük bir hızda gelişen ve yenilenen teknoloji dünyasında, Lenovo, küresel bir teknoloji lideri olarak yenilikçi ürünleri ve uçtan uca sunduğu çözümler portföyüyle cep telefonundan bilgisayarlara, veri merkezine ve bulut çözümlerine kadar akıllı teknolojileri herkese ulaştırmayı hedefliyor. ARF gibi Süper Bilgisayarlar, tıpkı Cahit Arf gibi, matematikçilerin yılmak bilmeyen arayışlarını anımsatan, bilimsel inovasyonun omurgasını oluşturmaktadır. Bu sistemler, karmaşık bilimsel problemleri çözmek için gereken hesaplama gücünü sağlayarak, çözümü güç sorunların üstesinden gelinmesine imkan tanımaktadır. Bu projedeki iş birliğimizden ve bugün bu açılışı beraber yapıyor olmaktan büyük gurur ve mutluluk duyuyoruz.’ Dedi.
Türkiye Alt Yapı ve Çözümleri Grubu Genel Müdürü Burç San da katıldığı törende düyanın en güçlü süper bilgisayarlarının uluslararası bir ölçüm kuruluşu olan top500 tarafından sıralandığını belirterek ‘ARF super bilgisayarı Top500 listesinde sadece 313’üncü sırada yer almakla kalmayıp ayrıca enerji verimliliği açısından hazırlanan Green500 listesinde de 360ıncı sırada yer almakla büyük bir başarıya imza atıyor. Bu projenin bir parçası olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz.’ dedi.
MODSİMMER TRUBA Veri Merkezi
Modelleme ve simülasyon alanında araştırma ve eğitim faaliyetleri yürüten MODSIMMER (Modelleme ve Simülasyon Uygulama ve Araştırma Merkezi) çeşitli disiplinlerden gelen araştırmacıları bir araya getirerek, karmaşık sistemlerin modellenmesi ve simülasyonu konusunda çalışmalar yapıyor. Merkezin temel amaçları arasında, modelleme ve simülasyon teknolojilerini kullanarak problemlere yenilikçi çözümler geliştirmek, bu alanda ulusal ve uluslararası projeler yürütmek, ve öğrencilere bu teknolojileri öğretmek yer alıyor. Ayrıca, sanayi ile işbirlikleri kurarak, akademik bilgiyi uygulamaya dönüştürmek ve ekonomik katma değer yaratmak da merkezinin öncelikleri arasındadır.
ARF Süper Bilgisayarı
2023 yılında gerçekleştirilen yeni teknoloji doğrudan sıvı soğutmalı süper bilgisayar yatırımı olan ARF kümesi (yaklaşık 55.000 çekirdekten oluşan sistem) ile birlikte TRUBA'nın kaynak kapasitesi 80.000'den fazla hesaplama çekirdeğine (yaklaşık 4,8 Pflop/s teorik) ulaştı. Bu yeni süper bilgisayarın teorik performansı ise 3,56 Pflop/s seviyesinde…
Yeni hesaplama kümesi ARF faaliyete geçtiği ilk yıl, Haziran 2024 Top500 listesinde 313. sırada yer alarak büyük bir başarıya imza attı.
Yeni hesaplama kümemiz ARF ile Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu alanlarda araştırma ekosistemimiz güç kazanacak ve karmaşık zorluklara karşı çözüm geliştirme çalışmaları daha da hızlanacak. Bu, ülkemizin gelişimi ve kalkınması için önemli olan yüksek başarımlı hesaplama teknolojilerinin özel sektör, kamu ve akademide yapılan çalışmalarda ihtiyaç duyulan hesaplama kaynağına doğrudan erişim sağlanabilmesini; önemli sorulara en doğru cevapların simülasyonlarla desteklenmesini ve sahip olmak istediğimiz yeteneklere ait gerekli teknolojilerin en kısa sürede ve en hızlı şekilde geliştirilmesini sağlayacak. ARF'ın nihai hedefi, Türkiye'deki akademik ve Ar-Ge çalışmaları için yeni ufuklar açan bir katalizör olmak.
Yeni hesaplama kümemiz ARF, genel kullanıma açık olup farklı disiplinlerden birçok Ar-Ge projesi için yüksek ölçeklenebilir simülasyonlar yapılmasına olanak tanıyor.
ARF'ın hesaplama yoğun yapısı, birden fazla grubu barındırabilmesi ve güncel teknolojisi, bu alanlarda çözümlenmesi arzu edilen problemlere dair araştırmaları oldukça hızlandırıyor. Bu hızlanma, daha zor problemlerin çözülmesini mümkün hale getirdiğinden, araştırmalar sonucunda üretilecek çıktıların uygulanabilirliğini artıracak ve sonrasında yapılacak araştırmalar için daha sağlam bir temel oluşturulmasına olanak sağlayacak.
