TÜBİTAK

24 yıldır devan eden TÜBİTAK Gökyüzü Gözlem Etkinliklerinin 2022 yılı için ikincisi Van’da başladı. Gökyüzü tutkunları ilk kez Van Gölü kıyısında gözlem yapma imkanı buluyor.

Van’ın Edremit ilçesinde Van Gölü kenarındaki Fidanlık Parkı’nda başlayan Gökyüzü Gözlem Etkinliği, Sanayi ve Teknoloji, Gençlik ve Spor, Kültür ve Turizm Bakanlıkları tarafından, Van Valiliği, Van Büyükşehir Belediyesi, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ile Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın (TGA) katkılarıyla TÜBİTAK’ın koordinasyonunda düzenleniyor.

Etkinliğin resmi açılışını Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ve TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal yaptı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Fidanlık Parkı'nda gerçekleştirilen Van Gökyüzü Gözlem Etkinliği Açılış Töreni'nde yaptığı konuşmada, yıllardır Antalya'da düzenlenen gözlem etkinliklerini Anadolu'nun farklı şehirlerine yayma kararı aldıklarını hatırlattı.

Bakan Varank, etkinliklerde 7'den 77'ye tüm gökyüzü meraklılarına hitap ettiklerini vurgulayarak, "Bizim en büyük amacımız çocuklarımızın içindeki bilim, teknoloji, uzay ve astronomi merakını harekete geçirebilmek. İnanıyoruz ki bugün burada bu deneyimi yaşayan, yıldızlara, Ay'a, gezegenlere bakan çocuklarımız yarının en önemli bilim insanları olacaklar." ifadelerine yer verdi. Vanlıların da etkinliğe büyük ilgi gösterdiğine dikkati çeken Varank, önceki yıllarda 300-400 katılımcının yer aldığı etkinliklerde artık binlerce misafirin ağırlandığını, 73 ilden yaklaşık 2 bin kişinin katılmak için başvuruda bulunduğunu anlattı. Varank, çadırlarda kalarak gökyüzünü keşfe çıkmanın özel bir tecrübe olduğunu vurgulayarak, etkinlik hakkında bilgi verdi.

"Uzay çalışmalarına hız kazandırdık"

Şimdiye kadar özel sektörün, uzay faaliyetlerine katılmaya bu kadar ilgili olduğu bir dönemin yaşanmadığını dile getiren Varank, uzay yarışında öne çıkan ülkelere bakıldığında, dünyanın ekonomik anlamda da güçlü ülkeleri olduklarının görüldüğünü belirtti. Varank, uzay çalışmalarının AR-GE, bilimsel bilgi, inovasyon ve teknolojinin itici gücü konumunda olduğuna işaret ederek, şu ifadeleri kullandı: "Bu doğrultuda biz de Cumhurbaşkanımızın liderliğinde uzay çalışmalarına hız kazandırdık. Daha önce bilhassa TÜBİTAK UZAY aracılığıyla önemli kazanımlar elde ettiğimiz uzay alanında koordinasyonu sağlamak üzere Türkiye Uzay Ajansını kurduk. Milli Uzay Programı ve hedeflerimizi ilan ederek çalışmalarımıza hız kazandırdık. İlk yerli ve milli gözlem uydumuz İMECE'yi ocak ayında yörüngesine fırlatacağız. Ay'a göndereceğimiz insansız uzay aracında kullanmayı planladığımız hibrit teknolojili roket sisteminin testlerini başarıyla tamamladık."

Milli Uzay Programı'ndaki bir diğer hedefin de Türkiye'yi astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konusunda yetkin ülkelerden biri konumuna taşımak olduğunu kaydeden Varank, şu bilgileri paylaştı: "'Erzurum'da Karakaya Tepeleri üzerinde, 3 bin 170 metre yükseklikte Doğu Anadolu Gözlem Evi'ni inşa ediyoruz; Erzurum'da Avrupa kıtasına kurulacak en büyük teleskopu inşa ediyoruz' dediğimde dalga geçtiler. Herkes bir anda uzman kesildi. Yok efendim Erzurum karlıymış da orada gözlem olmazmış da. İşlerine gelince Hubble Uzay Teleskobu ne kadar güzel diye övünürler ama biz bir şey yaptığımızda hemen kulp takmaya çalışırlar. Biz kendi teleskobumuzla Hubble Uzay Teleskobundan çok daha yüksek çözünürlükte görüntü alabileceğiz. Doğu Anadolu Gözlemevi tamamlandığında, konumu ve optik özellikleriyle dünyanın en önemli gözlem merkezlerinden birisi Erzurum'da olacak. Bir sonraki gözlem etkinliğimizi de 22-24 Temmuz'da Doğu Anadolu Gözlemevi civarında gerçekleştireceğiz."

Varank, Milli Uzay Programı'nın önemli bir aşamasını oluşturan "Türk Uzay Yolcusu ve Bilim Misyonu Projesi" için resmi süreci başlattıklarını belirterek, şöyle devam etti: "Seçilecek bir Türk vatandaşını, 2023'te bilimsel faaliyetler gerçekleştirmek üzere 10 günlüğüne uluslararası uzay istasyonuna göndereceğiz. Bilim insanlarımıza ve araştırmacılarımıza yönelik Bilim Misyonu çağrımızı duyurmuştuk. Çağrı kapsamında seçilecek araştırma projelerinin test ve deneylerini uzay yolcumuz Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirecek. Ben Van'dan, Türkiye’nin dört bir tarafından araştırmacılarımızı, bilim insanlarımızı bu çağrıya başvurmaya davet ediyorum."

Uzay alanında insan kaynağı yetiştirmenin de önemine değinen Varank, bu kapsamda yapılan Deneyap Teknoloji Atölyeleri, TEKNOFEST gibi çalışmalardan bahsetti. Varank, gençleri bu sene Samsun'da gerçekleştirilecek TEKNOFEST'e katılmaya davet etti. Gökyüzü gözlem etkinliğinin iki gün daha süreceğini anımsatan Varank, Vanlılar ve çevre illerdeki vatandaşlara etkinliklere katılmaları çağrısında bulundu.

“Bugünden itibaren yeni bir heyecanımız var”

Etkinliğin bir diğer açılış konuşmasını gerçekleştiren TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, 9-12 Haziran tarihlerinde Diyarbakır’da gerçekleşen Zerzevan Gökyüzü Gözlem etkinliğini de hatırlatarak “Bugünden itibaren yeni bir heyecanımız var. Salı günü öğleye kadar, 3 gün devam edecek güzel bir birliktelik. Gençlerimizin ve kendini genç hissedenlerin gökbilim, astronomi ve uzay alanında aklında ne varsa burada yanıtını bulabileceği bir 3 gün yaşayacağız. Geceleri gözlemleyerek, gündüzleri de eğitimler ve atölyeler ile günlerimizi geçireceğiz.” ifadelerini kullandı.

Gözlem etkinliklerinin tarihine de değinen Mandal, “Süreç 1998 yılında başladı, 2021 yılına kadar Antalya merkezli devam etti. 2019 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanımız bu etkinliklerin çok daha geniş kitlelere yayılmasının ülkemiz ve geleceğimiz açısından kıymetli olduğunu ifade ettiği için biraz daha sessiz olarak giden etkinliğimize katılan kişi sayısı 2019 yılında 300’lerden binlere çıktı. 2020’de pandemi nedeniyle bir yıl ara verdik. 2021 yılında gözlem etkinliğimizi ilk kez Antalya dışında gerçekleştirdik, Diyarbakır Zerzevan’daydık.” dedi.

Bu yıl 9-12 Haziran’da ikinci kez Zerzevan’da olduklarını kaydeden Mandal “Bu kez daha deneyimliydik, orada etkinliğimizi gerçekleştirdik.” diye konuştu. İlk kez Van’da gözlem etkinliği gerçekleştiğini belirten Mandal, “Bizim için de heyecanlı bir 3 gün için buradayız. Sonrasında 22-24 Temmuz tarihlerinde ilk kez Erzurum’da olacağız. Doğu Anadolu Gözlem Evinde Türkiye’nin en büyük teleskopu var. Sonrasında da 18-22 Ağustos’ta TÜBİTAK’ın Gözlem Evi’nin olduğu Antalya Saklıkent’te olacağız.” ifadeleriyle gözlem etkinlikleri takvimini paylaştı.

Prof. Dr. Mandal, “Burada yapmak istediğimiz şu: Bir açıdan farkındalık oluşturmak, diğer taraftan da tarihimize baktığımız zaman birçok bilim insanı bu coğrafyadan çıkmış ama uzay bilim astronomi alanında arada bir boşluk olmuş. Şimdi o boşluğu kapatmak için tüm hızımızla çalışıyoruz.

Sayın Cumhurbaşkanımızın, Bakanımızın yönlendirmeleri, talimatları ve tavsiyeleri ile en önemlisi de sizlerin katılımıyla… Bunu doya doya yaşadık, geçtiğimiz yıl ilk kez Zerzevan’a gittiğimiz zaman o farklılığı gördük. Van’da çok daha farklı şekilde göreceğimizi düşünüyorum.” değerlendirmelerinde bulundu.

“TÜBİTAK çalışmalarına sizlerden aldığımız heyecanla ve sorumlulukla devam edecek”

TÜBİTAK’ın uzay alanındaki çalışmalarına da değinen Mandal, “Geleceğe baktığımız zaman özellikle 2023 yılı bizim için çok kıymetli. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. Yıl dönümü. Ama 100. yılımızın başka bir anlamı daha var. Türkiye’nin Milli Uzay Programı kapsamında en önemli yıllarından biri olacak. TÜBİTAK tarafından koordine edilen iki uydumuz; gözlem uydumuz İMECE ve haberleşme uydumuz 6A, 2023 yılında fırlatılacak. Büyük bir memnuniyetle söylemek isterim ki bu iki uydumuz Türkiye’nin mühendisleriyle TÜBİTAK’ın araştırmacılarıyla tasarımdan geliştirilmesinden bu aşamaya geldi. Bu büyük bir coşku. Dünyadaki uzay alanında ilk 10' a giren ülkelerden birisiyim, bunu 2023 yılında daha coşkulu yaşayacağız. 2023 yılında kurumumuzun da dahil olduğu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın koordinesinde yürüyen Türkiye’nin ilk uzay yolcusu, Uluslararası Uzay İstasyonu’na hareket edecek, orada deneysel araştırmalar yapacak. Bu da bizim için çok kıymetli. TÜBİTAK bu kapsamdaki çalışmalarına sizlerden aldığımız heyecanla ve sorumlulukla devam edecek." diye konuştu.

Van’da gerçekleşecek etkinliklere ilişkin de bilgi veren Mandal, “Buradaki etkinlik esnasında geceleri gözlem şenliğimiz, gündüzleri de alacağımız sunumlar olacak. Atölyelerde çocuklarımız sadece geleceğin teknolojilerini uzaktan gözlemlemek değil “ben de yapabilirimi” kuvvetli şekilde yaşayacak, teknolojiye dokunacaklar” dedi.

TÜBİTAK’ın geniş bir ekiple aylardır bu etkinliğe hazırlandığının altını çizen Mandal, “Burada 30 teleskop ile 60 astronom arkadaşımız sizlerle birlikte bu heyecanı yaşayacaklar. Onlara yürekten teşekkür ediyorum. Özellikle siz değerli katılımcılarımıza ülkemizin değişik şehirlerinden gelerek burada olduğunuz için bu heyecanı birlikte yaşayacağımız için tekrar teşekkür ediyor, hepinize iyi gözlemler diliyorum.” ifadelerini kullandı.

Törende, Diyarbakır'da gerçekleştirilen gözlem etkinliğinin videosu ile orada dikkat çeken Kadriye Diken'in uzaya merakını anlatan röportajın videosu da gösterildi.

Açılış töreninin ardından, Pelin Çift'in moderatörlüğünde Doç. Dr. Selçuk Topal, "Geçmişten Geleceğe Uzay" başlıklı söyleşide tarih boyunca uzaya olan merakı anlattı. Söyleşiye Bakan Varank da katıldı.

TUG astronomları alanda

Van Valisi Ozan Balcı’nın da katıldığı programda, profesyonel ve amatör astronomlar gökyüzünü inceleyerek yıldızlarla buluşma fırsatı yakalıyor.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) koordinasyonunda gerçekleşen etkinlikte 30 teleskop ile 60 astronom katılımcılara eşlik ediyor, onlara gözlem konusunda yardımcı oluyor ve önemli sunumlar gerçekleştiriyor.

2 bin kişinin başvurduğu Etkinliğe, kura ile 500 katılımcı belirlendi. Katılımcılar için alana 300 çadır kuruldu.

Katılımcıları TÜBİTAK’ın hazırladığı renkli etkinlikler bekliyor

TÜBİTAK standında Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) tarafından OZAN ile kum havuzunda hazine bulma ve boyadıkları görselleri uzaya gönderebilecekleri “SEN EVRENSİN” etkinliği düzenleniyor.

Bilim ve Toplum Başkanlığı (BİTO) koordinesinde Bilim Genç tarafından geliştirilen mobil uygulama ile Bilim Genç standını ziyaret eden ziyaretçiler astronomi bilgi yarışmasına katılıyor. Ayrıca ziyaretçilere Bilim Genç tanıtılıyor.

Popüler Bilim Dergileri, hedef kitlelerinden katılımcılar için özel etkinlikler planlıyor. Etkinliğin birinci gününde Meraklı Minik dergisinin hedef kitlesindeki 4-8 yaş grubu katılımcılarla Uzay Tacı maketi yapılıp ücretsiz dergi dağıtımı gerçekleştirilecek. Etkinliğin ikinci gününde ise Bilim Çocuk dergisinin hedef kitlesindeki 7-13 yaş grubu katılımcılara dergi eki olarak sunulan İnsansız Hava Araçları İşbaşında oyunu tanıtılacak ve dergiler hediye edilecek. Etkinlik süresince atölyeleri ziyaret eden katılımcılara Bilim ve Teknik dergisi de ücretsiz olarak takdim edilecek ve derginin ekleri olan Gök Olayları Yıllığı ile Üç Boyutlu Güneş Sistemi Takvimi’nin kullanımı anlatılarak katılımcıların bilim ve teknolojiye olan merakı pekiştirilecek.

Deneyap Teknoloji Atölyeleri Birimi tarafından Aurojel (Granül) ile ellerin hidrofobik yapılması deneyi, Plazma küre ile floresan yakma, Ardunio ile led yakma, Lego EV3 Robot, Torna tezgâhları, Demir tozu ile kâğıtta manyetik alan çizgileri, Ahşap kesim ve ödül heykelciği etkinlikleri düzenleniyor.

Türkiye’nin dört bir yanından gelen Bilim Merkezleri ekipleri de Aerodianamik ve Kağıt Uçak Atölyesi, Ay'da Yaşam ve Su Ayıları (Tardigradlar), El fanı, Gezegen Maskesi, Güneş Saati, Güneş saati yapımı, Hormonların molekül model yapımı, QR Kod Güneş Sistemi, RoboArena ve Teleskoplarla Gece Gökyüzü Gözlemi etkinlikleri ile şenliğe renk katıyor.

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) tarafından Atıksu Filtrasyon Oyunu, Atıksulardan Renk Giderimi, Borlu Yakıt Pili Eğitim Kiti, Metanol Yakıt Pili Eğitim Kiti , Mikroplastiklerin Tespiti, Mikroskopta Farklı Materyallerin Uygulaması, Parmak izi tozu uygulaması ve Yoğurt Bakterileri ve Gıdalardan İzole Edilen Bazı Küflerin Mikroskop Altında Gösterimi etkinlikleri gerçekleştiriliyor.

TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE), gökyüzü meraklılarını, roket bilimiyle tanıştıkları Roket Maket Atölyesi ve Türkiye’nin ilk milli hava füzesi BOZDOĞAN’ın F-16 savaş uçağından yapılan ilk test atışında hedefi tam isabet vurduğu anlara şahitlik ettikleri VR Sanal Gerçeklik Deneyimi etkinlikleri ile ağırlıyor.

TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü de El Sıkma Kuvveti Ölçer ve Vücut Direnci Ölçer ile stantta dikkat çeken etkinliklerden birini gerçekleştiriyor.

TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) ise Uydu Maket Yapım Atölyesi ile TÜRKSAT 6A modeliyle uzay ve uydu teknolojileri meraklılarına hitap ediyor.

Etkinliğin ilk gününde Bakan Varank da TÜBİTAK standını ziyaret ederek atölyelere ilişkin bilgi aldı.