1. KURULUŞ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Üye devletler arasında politik, ekonomik, kültürel, bilimsel, sosyal dayanışma ve işbirliğini güçlendirmek ve İslam Dünyasının hak ve çıkarlarını korumak amacıyla 1969 yılında kurulmuştur.
Ülkemiz kuruluşundan itibaren İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)’nın üyesidir (https://www.mfa.gov.tr/islam-isbirligi-teskilati.tr.mfa).
Teşkilata üye 57 ülke: Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Benin, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Brunei, Burkina-Faso, Cezayir, Cibuti, Çad, Endonezya, Fas, Fildişi Sahili, Filistin, Gabon, Gambiya, Gine, Gine Bissau, Guyana, Irak, İran, Kamerun, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Kornorlar, Kuveyt, Libya, Lübnan, Maldivler, Malezya, Mali, Mısır, Moritanya, Mozambik, Nijer, Nijerya, Özbekistan, Pakistan, Senegal, Sierra Leone, Somali, Sudan, Surinam, Suudi Arabistan, Tacikistan, Togo, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Uganda, Umman, Ürdün, Yemen’dir.
Temel organlar yanında yardımcı organlar, daimi komiteler ile çeşitli uzmanlık ve bağlı kuruluşlarına sahip olan Teşkilat, üye ülkelere bilim ve teknoloji alanında işbirliği imkânı sunan “Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Daimi Komitesi” (COMSTECH)’ne de ev sahipliği yapmaktadır.
İİT’ye dair ayrıntılı bilgilere web sayfasından ulaşılabilir (https://www.oic-oci.org/home/?lan=en).
2. COMSTECH (Bilimsel ve Teknoolojik İşbirliği Daimi Komitesi)
COMSTECH Ocak 1981 yılında Mekke'de düzenlenen İİT 3. İslam Zirvesi tarafından kurulmuştur.
Kurumun misyonu insan ve madde kaynaklarının karşılıklı iş birliği ve komite tarafından icet edilen ağlar aracılığıyla İİT üyesi ülkelerin bireysel ve ortak bilim ve teknoloji kapasitesini geliştirmektir.
Kuruluş, İİT üyesi devletlerdeki bilim insanlarının gelişmine katkı sağlanması ve bilimsel işbirliklerinin artırılması amacıyla kurs ve çalıştaylar düzenlenmektedir.
Söz konusu çalıştay ve kurslara ilişkin duyurular Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı İkili ve Çoklu İlişkiler Müdürlüğü tarafından TÜBİTAK’ın ilgili Ar-Ge birim ve enstitülerine iletilmekte, ilgili birimlerimiz tarafından uygun görülen bilim insanları etkinliklere katılım sağlamaktadır.
Ülkemizden araştırmacılar, COMSTECH bilimsel toplantılarına TÜBİTAK desteğiyle katılım sağlayabilmektedirler.
COMSTECH, 1997 yılında yapılan 8. Genel Kurul Toplantısı’nda, İslam İşbirliği Teşkilatı’na üye ülkelerde bulunan bilim insanlarını teşvik etmek amacıyla, biyoloji, kimya, matematik ve fizik alanlarında inovasyon niteliğinde buluş yapan bilim insanlarına 5.000 ABD Doları nakit para ödülü verme kararı almıştır.
COMSTECH, Dünya Bilimler Akademisi (The World Academy of Sciences-TWAS) ile işbirliği kapsamında yer bilimleri, mühendislik bilimleri, bilgi teknolojisi, bilgisayar bilimleri ve malzeme bilimleri alanında yürütülen araştırma projelerine 15.000 ABD Doları’na kadar maddi destek sağlamaktadır.
COMSTECH, ayrıca, üyeleri arasındaki işbirliğini geliştirmek amacıyla, aşağıda belirtilen bilimsel ve teknolojik işbirliği ağları oluşturmuştur:
| Ağ Adı | Merkezi | Statüsü |
|---|---|---|---|
| Uzay Bilimleri ve Teknolojisi Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Space Sciences and Technology - ISNET) | Karaçi, Pakistan | Aktif |
| Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Water Resources Development & Management -INWRDAM) | Amman, Ürdün | Aktif |
| Oşinografi Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Oceanography - INOC) | İzmir, Türkiye | Aktif |
| Tropikal Tıp Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Tropical Medicine - INTROM) | Kuala Lumpur, Malezya | Aktif |
| Bilgi Teknolojileri Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Information Technology - INIT) | İslamabad, Pakistan | Aktif |
| Biyosalin Tarım Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Biosaline Agriculture INBA) | Dubai, BAE | Aktif |
| Sanal Üniversiteler Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Virtual Universities - CINVU) | Tahran, İran | Aktif |
| Bilim ve Teknoloji Parkları Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Science and Technology Parks - INSTP) | Reşt, İran | Aktif |
| Nanoteknoloji Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Nano-Technology - INN) | Tahran, İran | Aktif |
| Çevre Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Environment - INE) | Hartum, Sudan | Aktif Değil |
| Veterinerlik Bilimi Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Veterinary Science Research - INVSR) | Hartum, Sudan | Aktif Değil |
| Yenilenebilir Enerji Kaynakları Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Renewable Energy Sources - INRES) | Niamey, Nijer | Aktif Değil |
| Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Ağı (COMSTECH Inter-Islamic Network on Genetic Engineering and Biotechnology - INOGEB) | Kahire, Mısır | Aktif Değil |
Türkiye’nin bu ağlardan İslam Ülkeleri Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi Ağı (INWRDAM) ile Oşinografi Ağı’na (INOC) üyeliği bulunmaktadır.
Ülkemizin ev sahipliği yaptığı INOC’un (Inter -Islamic Science and Technology Network on Ocenography-İslam Ülkeleri Oşinografi Bilim ve Teknoloji Ağı Merkezi) merkezi İzmir’dedir.
INOC'a üye diğer ülkeler: Azerbaycan, Kamerun, Bangladeş, Cezayir, Endonezya, Fas, Lübnan, Irak, İran, Suriye, Malezya, Mısır, Moritanya, Pakistan, Senegal, Suudi Arabistan, Tunus, Türkmenistan,Ürdün ve KKTC (Gözlemci)’dir.
INWRDAM (Inter-Islamic Network on Water Resources Development and Management-İslam ülkeleri Su kaynakları Geliştirme ve İşletme Ağı) COMSTECH şemsiyesi altında 1987 yılında kurulmuş olup merkezi Amman, Ürdün'dedir. Üye ülkeler arasında su kaynaklarına ilişkin teknik işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan ağın üye sayısı 19’dur. INWRDAM üye ülkeleri; Bahreyn, Bangladeş, Mısır, Irak, Ürdün, Lübnan, Malezya, Mali, Nijer, Umman, Pakistan, Suudi Arabistan, Sudan, Suriye, Tacikistan, Tunus, Özbekistan ve Yemen’dir. INWRDAM tarafından yürütülen faaliyetler aşağıdaki gibidir:
Ağ’ın faaliyet alanına giren konularda gelişim sağlanması amacıyla bir bilgi bankası oluşturmak, ortak çıkarlar çerçevesinde ve bu bilgiler ışığında işbirliğini geliştirmek,
Ağ’ın faaliyet alanına giren konularda bilgi değişiminde, tecrübe paylaşımında ve kalkınma konusunda sürekli diyaloglarda bulunmak,
Ağ’a ilişkin konularda ortak projeler yapmak, personel eğitimi vermek, danışmanlık yapmak ve tavsiyelerde bulunmaktır.