Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Yapay Zeka Araştırma Komisyonu üyeleri, 3 Şubat 2025 tarihinde TÜBİTAK’ı ziyaret etti. Komisyon Başkanı Fatih Dönmez’in komisyon üyeleriyle birlikte katıldığı ziyarette TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Orhan Aydın ev sahipliğinde yetkililer tarafından bilgilendirmeler yapıldı.
Komisyon ayrıca, TÜBİTAK ULAKBİM Veri Merkezini de ziyaret ederek Türkiye'nin en güçlü süper bilgisayarı olan ARF ACC hakkında araştırmacılardan detaylı bilgiler aldı. Süper bilgisayar, yapay zeka uygulamaları, büyük veri analizi, ileri seviye hesaplamalar vb. amaçlar için kamu, özel sektör ve üniversitelerdeki araştırmacıların kullanımına açık.
ARF ACC'nin Türkiye’nin dijital ve teknolojik dönüşüm sürecinde kritik bir rol oynadığını, son yapılan dünya sıralamasında 230’uncu, enerji verimliliğinde ise 26’ncı olduğu aktarıldı.
Ülkemizde yapay zeka ekosisteminin geliştirilmesi sürecinde kritik teknolojilerin geliştirilmesi, gerekli altyapının oluşturulması, insan kaynağının yetiştirilmesi ve bilim insanlarının desteklenmesi konularında TÜBİTAK’ın faaliyetleri hakkında detaylı bilgiler aktarıldı.
“TÜBİTAK Türkçe büyük dil modelini geliştiriyor”
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi kapsamında TÜBİTAK’ın üstlendiği roller hakkında bilgi verildi. Türkçe büyük dil modelinin geliştirilmesi, Türkiye'yi küresel oyuncu haline getirecek işlemci altyapısının oluşturulması, yapay zeka girişim ekosisteminin geliştirilmesi, ekosistem oluşturma amaçlı Ar-Ge ve yenilik projeleri destek çağrıları ve yapay zekanın sosyo-ekonomik etki ölçümüne yönelik analizler bunlar arasında yer aldı.
Ülkemizde hem özel sektör hem de kamunun yapay zeka tabanlı ihtiyaçlarının ülkemizdeki bilim insanlarının oluşturduğu araştırma konsorsiyumları aracılığıyla karşılanması sürecinde TÜBİTAK Ar-Ge ve yenilik destekleri ve TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zeka Enstitüsü’nün akademi-endüstri arasındaki köprü görevi vurgulandı.
Sunumda TÜBİTAK’ın finans teknolojileri, akıllı üretim sistemleri, akıllı tarım, gıda ve hayvancılık teknolojileri, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik, akıllı eğitim teknolojileri tematik alanlarında destek verdiği ifade edildi.
“Komisyon olarak, yapay zeka ve dijital teknolojilerin toplum yararına en etkili şekilde kullanılması için gerekli adımları atıyoruz”
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu Başkanı Fatih Dönmez, bu ziyaret sırasında yaptığı konuşmada, insanlık tarihindeki teknolojik ilerlemelere ve yapay zekâ alanındaki gelişmelere dikkat çekti. Geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğinde elektronik teknolojilerdeki gelişimle birlikte, bilgisayarlar ve diğer dijital cihazların hayatımıza girdiğine dikkat çeken Komisyon Başkanı Dönmez "Özellikle bu asrın son yıllarında, artık organlarımızı ikame etmek üzere değil, aklımızı taklit edebilecek yeni teknolojilerle karşı karşıyayız” ifadelerini kullandı.
Yapay zekanın insan aklını taklit etme potansiyelinin, büyük bir teknolojik devrim sunduğunu belirten Dönmez, "Her yeni teknoloji, insanoğluna faydalar sağlamakla birlikte, doğru kullanılmadığı takdirde tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Toplumların kötü amaçlarla bu teknolojiyi kullanabilme riski de bulunmaktadır" dedi. Komisyon olarak, yapay zeka ve dijital teknolojilerin toplum yararına en etkili şekilde kullanılması için gerekli adımları atacaklarını belirten Dönmez, "Araştırmalarımıza devam ederek, insanımızın bu yeni kazanımlardan en iyi şekilde faydalanabilmesi için doğru yönde adımlar atmaya kararlıyız. Yerli ve milli teknolojilerin kullanılmasını önemsiyoruz” diye ekledi. Komisyon Başkanı Dönmez sözlerini TÜBİTAK’a gösterdiği ilgi ve destek için teşekkür ederek sonlandırdı.
“Yapay zeka ve büyük veri alanlarında küresel arenada rekabet gücümüzü artırmak için TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü başta olmak üzere Araştırma Merkez ve Enstitülerimiz aracılığıyla stratejik araştırmalara imza atıyoruz”
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Orhan Aydın, konuşmasında yapay zekanın dijital dönüşüm süreçlerinde verimlilik, otomasyon ve karar alma mekanizmalarını iyileştirme kapasitesiyle hem bir hızlandırıcı hem de stratejik bir gereklilik olarak öne çıktığını belirtti. Güçlü bir altyapı, ileri düzeyde veri analitiği yetkinliği ve bu süreçleri yönlendirebilecek nitelikli insan kaynağının, yapay zeka alanındaki başarının ve sürdürülebilir gelişimin temel taşlarını oluşturduğunu vurguladı.
TÜBİTAK’ın yapay zeka alanında kamu, üniversiteler ve özel sektöre sağladığı Ar-Ge ve yenilik destek mekanizmalarına değinen TÜBİTAK Başkanı, “Disiplinlerarası bir alan olarak yapay zekayı tüm destek ve burs programlarında öncelikli alan olarak konumlandırıyoruz” diyerek desteklenen projelerden elde edilen çıktıları paylaştı. Bu alanda yetkin insan kaynağı yetiştirilmesi için teknoloji öğretiminin temel bir unsur olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Orhan Aydın, mevcut beceri ve yetkinliklerin güncellenmesi ve ileri seviyeye taşınması için bilgi paylaşım ağları ve uluslararası iş birliklerinin kritik rol oynadığını belirtti. TÜBİTAK’ın bilim insanı destekleri ve burslarını bu amaç doğrultusunda yürüttüklerini ekledi.
Prof. Dr. Aydın, “Yapay zeka ve büyük veri alanlarında küresel arenada rekabet gücümüzü artırmak için TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü başta olmak üzere Araştırma Merkez ve Enstitülerimiz aracılığıyla stratejik araştırmalara imza atıyoruz” diyerek projelerden çarpıcı örnekler verdi. Eğitim, sağlık, enerji ve ulaşım gibi kritik sektörlerde yapay zeka tabanlı hizmet ve ürünlerin yenilikçi iş modelleri ve rekabet avantajı yaratarak kurumların stratejik yönelimlerini şekillendirdiğini ve fırsatlar sunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Aydın; bu sürecin potansiyel riskler ile etik ve düzenleyici sorumlulukları da beraberinde getirdiğini ifade etti. Erken aşama yapay zeka teknolojilerinin en büyük zorluklarından birinin, teorik ve pratik çerçevede henüz öngörülemeyen dinamikler ve belirsizlikler olduğunu belirtti ve bu durumun dikkatle yönetilmesi gerektiğini vurguladı.
Ziyaret, TÜBİTAK yetkilileri ve TBMM Komisyon üyelerinin yapay zeka alanındaki stratejik planlamalar üzerine görüş alışverişi yapmasıyla sona erdi.
