Arama

2020-2021 yıllarında tüm paydaşların katılımıyla; sanayiden, akademiden ve STK’lardan toplamda 557 uzmanın katıldığı odak grup çalışmalarıyla teknolojik ilerlemeye ilişkin planlanması gereken Ar-Ge ve yenilik çalışmaları, ülkemizde üretilmesi kritik olan ürünler ve öncelikli sektörel uygulamalar belirlenmiştir.

Belirlenen teknolojik hedefler, kritik ürünler ve öncelikli sektörel uygulamalar

çeşitli konulardaki ulusal stratejilerde de değerlendirilmektedir. Tüm teknoloji yol haritalarının çıktılarıyla 218 Ar-Ge ve yenilik konusu oluşturulmuştur ve TÜBİTAK 2022-2023 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları’nda yer almaktadır.

Hazırlanan teknoloji yol haritalarının, Ar-Ge ve yenilik desteklerinde önceliklendirilmesinin yanı sıra, ilgili alanda çalışmalarını sürdüren üniversiteler, araştırma kuruluşları, özel sektör, girişimciler, yatırımcılar ve araştırmacılara yön göstermesi hedeflenmiştir.

Teknoloji yol haritalarında ilgili alanın ele alındığı kapsam, metodoloji, dünyada ve Türkiye’de alanın mevcut durumu, ekosistemden alınan hedef önerileri, yapılabilirlik ve etkiye dair Delfi Analizleri, öncelikli olarak seçilen konular ile bu konuların yenilikçi özellikleri ve teknik metrikleri, dünyada ve Türkiye’deki teknolojik hazırlık seviyeleri, Ar-Ge ve yenilik çalışmalarında biraraya gelmesi beklenen disiplinler, tahmini bütçe ve zaman planı, işbirliği modellerine ilişkin detaylar yer almaktadır.  Bunların yanı sıra, öncelikli konuların hayata geçirilmesi için destekleyici unsurlar, ülkemizdeki yapılabilirliğin ve etki potansiyelinin artırılmasına ilişkin kritik öneriler de bulunmaktadır.

Teknoloji Yol Haritalarına aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz:

T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu (BTYPK) bünyesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile işbirliği içerisinde ve TÜBİTAK’ın teknik desteği ile Yapay Zekâ, İleri Malzeme, Büyük Veri ve Bulut Bilişim, Motor Teknolojileri, Siber Güvenlik, Biyoteknolojik İlaç alanlarında Teknoloji Yol Haritaları hazırlanmıştır. Teknoloji alanları, BTYPK Teknoloji Önceliklendirme Çalışması, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi ve 11. Kalkınma Planında yer alan ortak teknoloji alanlarından; etki potansiyeli en yüksek alanlardan seçilmiştir.

TÜBİTAK’ın “akademik ve endüstriyel Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine destek vermesi” ve “belirlenen ulusal önceliklere hizmet eden Ar-Ge çalışmalarını gerçekleştirmesi” görevleri göz önünde bulundurulduğunda, kendi süreçlerinde kullanmak amacıyla bir Teknoloji Hazırlık Seviyesi belirleme metodolojisi oluşturması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

2018 yılında TÜBİTAK Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Dairesi (BTYPD) tarafından ülkemize özgü  “Teknoloji Hazırlık Seviyesi (THS) Belirleme Soru Setleri” ve “Teknoloji Hazırlık Seviyesi (THS) Hesaplama Metodolojisi” geliştirilmiştir.  THS belirleme metodolojisi geliştirme çalışması ilgili ulusal ve uluslararası akademik literatür taraması yapılarak elde edilen bilgiler; ülkemizdeki yasal düzenlemeler ve ilgili mevzuatların incelenmesi, BTY ekosistemi içerisindeki aktörler ve alan bazlı olarak yetkin akademisyenler ile araştırmacıların görüşlerinin alınması ve tüm girdiler sonucunda soru setlerinin oluşturulması aşamalarından oluşmaktadır.

Geliştirilen Teknolojik Hazırlık Seviyesi (THS) soru setlerinin kullanılmasıyla, TÜBİTAK tarafından desteklenen Ar-Ge ve Yenilik projelerinin teknolojik ilerlemeyi sağlama başarısı ve seviyelerinin ölçülebilmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda THS soru setlerinin Ar-Ge yenilik destekleri süreçlerine entegrasyonu, “beklenen” (ex-ante) ve “gerçekleşen” (ex-post) etki analizlerinin gerçekleştirilmesine yönelik önemli bir adımdır.

THS soru setleri; ürün ve teknolojilerin geliştirilme safhaları, yasal izin prosedürleri ve mevzuatları göz önünde bulundurulduğunda, sektörel olarak farklılaşmaktadır.

Yaygın olarak kullanılan THS soru ve tanımları çok genel, mühendislik ve donanım odaklıdır. Teknolojilerin kendilerine has yapısı ve geliştirme aşamalarındaki farklılıklar göz önüne alınarak TÜBİTAK BTYPD tarafından Genel-Mühendislik-Sistem Geliştirme, Yazılım, Sağlık Sektörü Tıbbi Cihaz Geliştirme, Sağlık Sektörü İlaç ve Tedavi Geliştirme, Sağlık Sektörü Tanı ve Tanı Kiti Geliştirme, Tarım ve Hayvancılık Tarla ve Bahçe Biyoteknolojisi, Tarım ve Hayvancılık Bitki Koruma ve Toprak Besleme ve Tarım ve Hayvancılık Hayvan Yetiştirme\Besleme olmak üzere toplam 8 farklı THS soru seti oluşturulmuştur. Hazırlanan THS metodolojisi ve soru setleri ilk kez TÜBİTAK 2020-1 dönemi başvuru süreçlerine entegre edilmeye başlanmıştır.

Soru grupları her bir THS için oluşturulduktan sonra bazı teknik terimleri anlaşılır hale getirmek adına “Terimler Sözlüğü” oluşturulmuştur. THS sorularını cevaplayacak kişilere yol gösterici nitelikte olan bu sözlüğe aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:

TÜBİTAK süreçlerinde kullanılması planlanan THS belirleme metodolojisinde 6’lı skala benimsenmiş olup; her bir soru için tamamlanma yüzdesi belirlenirken, rakam seçtirmek yerine tamamlanma oranı işaretlenmektedir (Şekil 1).

Şekil 1. THS Belirlemeye Yönelik Sorulan Sorularda Tamamlanma Derecesi Ölçümü

Her bir soru için tamamlanma oranı elde edildikten sonra söz konusu THS’de kaç soru varsa soruların tamamlanma yüzdeleri toplanarak soru sayısına bölünmektedir.

Teknoloji Hazırlık Seviyelerine ilişkin tüm Ar-Ge adımları göz önünde bulundurularak, ilgili mevzuatlara ve standartlara uygun bir şekilde hazırlanan soru gruplarının hesaplama yönetimde her bir soruya eşit ağırlık verilmektedir. %80 tamamlanma oranını geçen THS tamamlanmış kabul edilmektedir. Projenin teknoloji hazırlık seviyesi belirlenirken tamamlanmamış herhangi bir THS varsa o seviyeden sonraki THS’lerin tamamlanıp, tamamlanmamış olması projenin THS’sine etki etmemektedir.

Eksik kalan ilk THS’den önceki tamamlanmış son THS o projenin THS’si olarak belirlenmektedir. Örnek vermek gerekirse; bir proje THS 1, THS 2 ve THS 4 ü tamamlamış ancak THS 3 tamamlanmamış gözüküyorsa, projenin THS’si 2 olarak belirlenmektedir (Şekil 2).

Şekil 2. THS Belirleme Örneği

THS belirleme araçları bir araya getirildiğinde her bir THS özelinde tanımlar, soru grupları, her bir faaliyetin tamamlanma seviyesi ve gerçekleştirilen faaliyetin proje dahilinde/dışında olma durumu bir excel dosyasına aktarılarak hesaplama yöntemi formülleştirilmiş ve otomatik THS hesaplama aracı excel formatında kullanıma sunulmuştur.